H Aνάσταση του Πανάγιου Τάφου


10 ΠΡΑΓΜΑΤΑ ΠΟΥ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΝΩΡΙΖΕΤΕ ΓΙΑ ΤΗΝ ΙΕΡΟΥΣΑΛΗΜ

Ολοκληρώθηκαν οι εργασίες αποκατάστασης στο μνημείο-σύμβολο του χριστιανισμού στην Ιερουσαλήμ από διεπιστημονική ομάδα του ΕΜΠ.



«Οταν, μετά από πρόσκληση του Πατριάρχη Ιεροσολύμων Θεόφιλου Γ΄, επισκέφτηκα το μνημείο τον Μάρτιο του 2015, ήταν τόσο εμφανής η παραμόρφωσή του, που είχαν δημιουργηθεί εντυπώσεις ότι μπορεί να ήταν ακόμα και επικίνδυνο για τους προσκυνητές», λέει η καθηγήτρια του τμήματος Χημικών Μηχανικών Τώνια Μοροπούλου, υπεύθυνη της διεπιστημονικής ομάδας του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου που διεκπεραίωσε την απαιτητική αποκατάσταση του Ιερού Κουβουκλίου του Παναγίου Τάφου.

Ακριβώς έναν χρόνο διήρκεσε η μελέτη, άλλο τόσο οι εργασίες και το έργο παραδόθηκε στις 22 Μαρτίου στα Ιεροσόλυμα, στον Πατριάρχη Ιεροσολύμων, στον Κουστωδό της Αγίας Γης του Τάγματος των Φραγκισκανών και στον Αρμένιο Πατριάρχη.

Από την ανακάλυψή του από την Αγία Ελένη και την πρώτη οικοδομική φάση, επί Μεγάλου Κωνσταντίνου (326-614 μ.Χ.), ο Πανάγιος Τάφος έχει περάσει αρκετές «περιπέτειες»: διάφορες οικοδομικές φάσεις αλλά και πολλές καταστροφές, ενώ η μορφή που έχει σήμερα είναι αυτή της αναστήλωσης του κάλφα Τζελεπή Κομνηνού, αρχιτέκτονα της Υψηλής Πύλης (1810).

Εκτοτε έχουν γίνει μικρές επεμβάσεις, αλλά είναι η πρώτη φορά που οργανώθηκε μια τόσο σημαντική επιχείρηση αποκατάστασης, με άρση μάλιστα της μαρμάρινης πλάκας του Παναγίου Τάφου. Η ανάθεση του έργου σε ελληνική ομάδα έχει μεγάλη σημασία σε πολλά επίπεδα, καθώς την ευθύνη του Παναγίου Τάφου μοιράζονται Ελληνορθόδοξοι, Λατίνοι και Αρμένιοι.

Η κοινή συμφωνία που υπογράφηκε προκειμένου να ξεκινήσει η αναστήλωση και η αποκατάσταση θεωρείται ιστορική. Και αυτό γιατί μεταξύ των «Φυλάκων του Παναγίου Τάφου» αλλά και των Ελλήνων επιστημόνων οικοδομήθηκε μια σχέση εμπιστοσύνης, που επέτρεψε την ομαλή πραγμάτωση των εργασιών.

Τα μικροπροβλήματα και η αρχική καχυποψία αντιμετωπίστηκαν αφενός σε θεσμικό επίπεδο, μεταξύ των τριών θρησκευτικών ηγετών και των πρωθυπουργών, αφετέρου καθημερινά, στην πράξη και επί το έργον, μεταξύ αρχαιολόγων και άλλων ειδικοτήτων.

Ενας επιπρόσθετος συντελεστής δυσκολίας ήταν ασφαλώς το γεγονός ότι ο Ναός της Αναστάσεως, τον οποίο επισκέπτονται χιλιάδες άνθρωποι καθημερινά, παρέμεινε σε όλη τη διάρκεια ανοιχτός για τους προσκυνητές. «Το επόμενο βήμα τώρα είναι η οικοδόμηση μιας πλατφόρμας όπου θα φανούν όλες οι στοιβάδες των πληροφοριών - αρχιτεκτονική, ιστορία, δομικό σύνολο, υλικά, γεωμετρική τεκμηρίωση κ.λπ. Εχει πολύ μεγάλη σημασία γιατί έτσι ο Πανάγιος Τάφος –με το εργαστήριο συντήρησης που στήθηκε εκεί και την ανοιχτή διεθνή επικοινωνία– καθίσταται παράλληλα κέντρο καινοτομίας και έρευνας», λέει η κ. Μοροπούλου.

Ο προϋπολογισμός του έργου ήταν 3 εκατ. ευρώ και υπήρξε μια υπέρβαση της τάξης του 14%, ποσοστό πολύ χαμηλό για τέτοιας κλίμακας επιχειρήσεις.  Η ομάδα του ΕΜΠ αφαίρεσε τις πέτρες που είχαν παραμορφωθεί και έβαλε στη θέση τους καινούργιες, συμβατές με τις παλιές. Αφαιρέθηκε, επίσης, ο σιδηρούς κλωβός που είχαν τοποθετήσει οι Βρετανοί το 1947 για την αντιμετώπιση της προϊούσας παραμόρφωσής του.

Καθαρίστηκε ο θόλος του ταφικού θαλάμου και άλλες επιφάνειες. Διαγνώστηκε μια συνεχώς ανερχόμενη από τις υπόγειες στοές υγρασία στην οποία οφείλονται οι παραμορφώσεις, και μάλιστα σε σοβαρές ποσότητες. Συντηρήθηκαν τοιχογραφίες και ψηφιδωτά, ενώ ενοποιήθηκε η τοιχοποιία με τον Ιερό Βράχο μέσα από τη διάνοιξη παραθύρου, ώστε να είναι πάντα ορατός στον επισκέπτη.

Ενα ακόμη σημαντικό εύρημα ήταν το αποτύπωμα της αναστήλωσης του αρχιτέκτονα Κομνηνού πάνω στον ακρογωνιαίο λίθo. Πρόκειται για έναν ασημένιο σταυρό με χαραγμένη την ημερομηνία 15 Οκτωβρίου 1809, ο οποίος τοποθετήθηκε όταν ξεκίνησαν τα αναστηλωτικά έργα μετά τη μεγάλη πυρκαγιά του 1808, που προκάλεσε μεταξύ άλλων την κατάρρευση του ιερού του Καθολικού.


Η καθηγήτρια Τώνια Μοροπούλου, λίγες ώρες μετά την άρση της ταφικής πλάκας τον Οκτώβριο του 2016. ( Φωτογραφία: AFP/VISUALHELLAS.GR)

Κορυφαία στιγμή ήταν το άνοιγμα της ταφικής πλάκας, το οποίο παρακολούθησαν οι τρεις θρησκευτικοί ηγέτες. Και όχι μόνο γιατί η τεχνική πρόκληση ήταν μεγάλη. «Αισθανθήκαμε δέος στο έπακρο. Η αλληλεπίδραση με τον κόσμο και τους προσκυνητές, με τις τρεις χριστιανικές κοινότητες αλλά και μεταξύ μας, διεπιστημονικά και διαδραστικά όσον αφορά το τεχνικό συνεργείο αναπαλαιωτών-συντηρητών, ήταν μια μοναδική εμπειρία», λέει η κ. Μοροπούλου.

Η ομάδα που έφερε εις πέρας τη μελέτη και τις εργασίες απαρτίζεται από 50 επιστήμονες και 12 τεχνίτες και συντηρητές, εκ των οποίων οι δύο προέρχονται από το υπουργείο Πολιτισμού. Στη γαλαρία των Λατίνων εγκαταστάθηκε το εργαστήριο συντήρησης και σε δύο χώρους του Ελληνορθόδοξου Πατριαρχείου στη Ροτόντα αυτό της διεπιστημονικής παρακολούθησης.

Μέλη της ομάδας είναι οι καθηγητές Ε. Κορρές του τμήματος Προστασίας Μνημείων, ο Α. Γεωργόπουλος από το Εργαστήριο Φωτομετρίας και ο Κ. Σπυράκος από το Εργαστήριο Αντισεισμικής Τεχνολογίας.

Αν και σκόπιμα δεν δόθηκε μεγάλη δημοσιότητα λόγω της ιδιατερότητας του μνημείου, τον τελευταίο καιρό παρατηρείται αύξηση του ταξιδιωτικού ενδιαφέροντος για την Ιερουσαλήμ και τον Πανάγιο Τάφο, τον οποίο εκτιμάται ότι επισκέπτονται ετησίως 12 εκατ. επισκέπτες.

«Ο Τάφος του Χριστού είναι ένα ζωντανό μνημείο και σύμβολο ανάστασης, ελπίδας και ζωής», καταλήγει η κ. Μοροπούλου. «Είναι ένα μνημείο που το μήνυμά του στον ταραγμένο κόσμο της Μέσης Ανατολής, αλλά και στον κόσμο σε κρίση, εκπέμπει μήνυμα αισιοδοξίας για ειρηνική συνύπαρξη και ένα καλύτερο μέλλον...»

10 ΠΡΑΓΜΑΤΑ ΠΟΥ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΝΩΡΙΖΕΤΕ ΓΙΑ ΤΗΝ ΙΕΡΟΥΣΑΛΗΜ
Με την πολυκύμαντη ιστορία της να χάνεται στους αιώνες, η πρωτεύουσα του Ισραήλ δεν είναι απλώς ένας από τους σημαντικότερους προσκυνηματικούς προορισμούς στον κόσμο, αλλά μια πόλη που ξυπνά πάθη.

1. Πρωτεύουσα και μεγαλύτερη πόλη του Ισραήλ, η Ιερουσαλήμ πιθανολογείται ότι είναι η αρχαία πόλη Σαλήμ, την οποία στις αρχές της 2ης χιλιετίας π.Χ. κατοίκησαν οι Ιεσουβαίοι, ονομάζοντάς την Ιεβούς. Υπήρξε αυτόνομο κρατίδιο της Αιγύπτου μέχρι που την κατέλαβε ο βασιλιάς Δαβίδ, την ονόμασε Ιερουσαλήμ και την έκανε πρωτεύουσσα της Ιουδαίας. Η ιστορία της συνεχίζεται με πολλές περιπέτειες στο πέρασμα των αιώνων...

2. Σε έκταση μόλις 1 τετρ. χλμ. που καταλαμβάνει η Παλιά Πόλη της Ιερουσαλήμ, συνυπάρχουν τρεις μεγάλες μονοθεϊστικές θρησκείες –ο ιουδαϊσμός, ο χριστιανισμός και το ισλάμ–, ενώ ταυτόχρονα αποτελεί αντικείμενο διαμάχης για Ισραηλινούς και Παλαιστινίους. Επειτα από τον Πόλεμο των Εξι Ημερών το 1967, οι Iσραηλινοί τη θεωρούν δική τους γη, ενώ οι Παλαιστίνιοι (μαζί με μεγάλο μέρος της διεθνούς κοινότητας) έδαφος υπό κατοχή. Ολα αυτά συμβαίνουν μέσα στα τείχη που έχτισε τον 16ο αιώνα ο Οθωμανός Σουλεϊμάν ο Μεγαλοπρεπής.

3. Μοναδική στο είδος της, η Παλιά Πόλη είναι χωρισμένη σε τέσσερις συνοικίες –την Αρμενική, την Εβραϊκή, τη Μουσουλμανική και τη Χριστιανική–, καταφέρνοντας να διαφυλάσσει την πολυπολιτισμικότητα και την πολυθρησκευτικότητά της. Εδώ θα συναντήσετε μαυροντυμένους χριστιανούς, Αραβες με πολύχρωμες κελεμπίες, ραββίνους με μπούκλες και τα χαρακτηριστικά πλατύγυρα καπέλα και μουσουλμάνες με μακριά φορέματα και μπούργκες. Είναι ο τόπος που χαρακτηρίζεται από την επίμονη στο πέρασμα χιλιετιών ανάγκη του ανθρώπου για προσευχή, κατάνυξη και λατρεία. Είναι η πόλη που έχει υπάρξει επανειλημμένα αντικείμενο πολέμων και ταυτόχρονα αυτή στην οποία συναντιούνται οι προσευχές διαφορετικών θρησκειών.

4. Στενά πλακόστρωτα δρομάκια και υπόγειες στοές, πολύχρωμα μαγαζιά με έπιπλα και χαλιά, μικροπωλητές που πωλούν θυμιάματα, το άρωμα του αραβικού καφέ, γωνιές με πεντανόστιμα φαλάφελ ή κεμπάπ δίνουν μια άλλη νότα στο θρησκευτικό στίγμα της Παλιάς Πόλης, αυτή μιας αγοράς με ανατολίτικο χαρακτήρα.

5. Στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος της Ιερουσαλήμ είναι πάντα οι λατρευτικοί χώροι. Το Τείχος των Δακρύων είναι ουσιαστικά ό,τι έχει απομείνει από την εξωτερική τοιχοποιία του Ναού του Σολομώντα και θεωρείται ο πιο ιερός τόπος των Εβραίων. Στο τέμενος του Ομάρ με τον φημισμένο χρυσό τρούλο η είσοδος επιτρέπεται αυστηρά και μόνο σε μουσουλμάνους, και δη άνδρες, και μαζί με το τζαμί του Αλ Ακσά είναι οι σημαντικότεροι λατρευτικοί χώροι των μουσουλμάνων στην πόλη.

6. Ο Ναός της Αναστάσεως είναι ο πιο ιερός τόπος των χριστιανών και σημαντικότατο προσκύνημα για όλα τα χριστιανικά δόγματα. Ορθόδοξοι προσκυνητές από Ελλάδα, Ρωσία, Γεωργία, Σερβία συναντιούνται με Ρωμαιοκαθολικούς, Αρμένιους και κόπτες από την Αφρική μπροστά στο Ιερό Κουβούκλιο του Παναγίου Τάφου, στριμώχνονται το Σάββατο της Αναστάσεως για να πάρουν το Αγιο Φως με μια δέσμη από 33 (όσα και τα χρόνια του Χριστού) κεριά αντί λαμπάδας. Από τους πρωτοχριστιανικούς ακόμα χρόνους, Ελληνες κληρικοί προστατεύουν τον πιο σημαντικό χριστιανικό λατρευτικό χώρο, γύρω από τον οποίο έχει πλέον ιδρυθεί η Αγιοταφική Αδελφότητα.

7. Στη συντριπτική πλειονότητά τους οι Ελληνες επισκέπτες ταξιδεύουν οργανωμένα με προορισμό το Ναό της Αναστάσεως, ο οποίος παρεμπιπτόντως λέγεται πως είναι χτισμένος πάνω σε αρχαίο ιερό της θεάς Αφροδίτης, και γενικά τους Αγίους Τόπους. Επισκέπτονται το Ορος των Ελαιών, τη Βηθλεέμ και τον Κήπο της Γεθσημανής, το Χωριό των Ποιμένων και τη Βασιλική της Γεννήσεως.

8. Τη Νέα Πόλη έχτισαν το 1904 οι Εβραίοι και θυμίζει κάθε άλλη μεγάλη πόλη του σύγχρονου κόσμου. Μπορείς να επισκεφτείς το Μνημείο του Ολοκαυτώματος (Yad Vashem), το Μουσείο του Ισραήλ (www.imj.org.il) και τον Πύργο του Δαβίδ (Citadel), το αρχαίο φρούριο που φιλοξενεί και το Μουσείο της Ιστορίας της Ιερουσαλήμ.

9. Ο πολυπολιτισμικός χαρακτήρας της Νέας Πόλης αντανακλάται έντονα σε ενδιαφέροντα εστιατόρια με γεύσεις από όλο τον κόσμο. Θα έχετε την ευκαρία να δοκιμάσετε από ιταλική και γαλλική κουζίνα έως αραβική, κινεζική, ρωσική, μογγολική και φυσικά εβραϊκή. Μπαρ και καφέ θα συμπληρώσουν τη διασκέδασή σας, ενώ για τη διαμονή σύγχρονα ξενοδοχεία προσφέρουν υψηλού επιπέδου υπηρεσίες spa, με προϊόντα πλούσια σε μεταλλικά στοιχεία από τη γειτονική Νεκρά Θάλασσα.

10. Οργανωμένα ταξίδια στους Αγίους Τόπους προσφέρουν πολλά μικρά και μεγάλα ταξιδιωτικά γραφεία της χώρας.

 ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΚΕΡΑΣΤΑ
 kathimerini.gr

Οι Ελληνες επιστήμονες στο Ιερό Κουβούκλιο, λίγο πριν από την έναρξη των εργασιών αποκατάστασης. (Φωτογραφία: AFP/VISUALHELLAS.GR)



Σχόλια

Δημοφιλείς αναρτήσεις από αυτό το ιστολόγιο

Ζαμπέλα, το μαργαριτάρι των Τζουμέρκων!

Στυγνός εκληματίας ο χθεσινός ληστής στην Άρτα, σύμφωνα με τον Αστυνομικό Διευθυντή κ. Γιώργο Ντοκομέ