Οκτώ «κλειδιά» για τέλεια πορτοκάλια

Εντός των επόμενων ημερών αναμένεται να κορυφωθεί η συγκομιδή των πορτοκαλιών και ειδικότερα της πρώιμης ποικιλίας Νavelina. 

Κατά τη συγκομιδή οι παραγωγοί πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί και να γίνεται ενδελεχής διαχωρισμός των καρπών που εμφανίζουν συμπτώματα ασθενειών και εντόμων (κυρίως από τη μύγα της Μεσογείου), καθώς και εξωτερικά ελαττώματα.



Συνιστάται τόσο τα μέσα συλλογής όσο και οι γραμμές και οι χώροι τυποποίησης των εσπεριδοειδών να απολυμαίνονται με κατάλληλες και εγκεκριμένες χημικές ουσίες και αυτό γιατί τα σπόρια -κυρίως- των μυκήτων που προκαλούν μετασυλλεκτικές σήψεις, επιβιώνουν προσκολλημένα στα μέσα συλλογής και τυποποίησης και επιμολύνουν τους καρπούς.

Επίσης είναι πολύ σημαντικό τα παλετοκιβώτια (BINS) να μην εμποδίζουν την κίνηση του αέρα μέσα στους ψυκτικούς θαλάμους.

Ακολούθως παρατίθενται τα πλέον σημαντικά σημεία τα οποία πρέπει να ληφθούν υπόψη από τους παραγωγούς και τους συσκευαστές κατά τη συγκομιδή, την αποθήκευση και την εμπορία σε σχέση με την ποιότητα και ωριμότητα των πορτοκαλιών.

Εξωτερικό χρώμα

Στα πορτοκάλια κατά την ωρίμανση το βασικό χρώμα μεταβάλλεται από πράσινο σε κίτρινο και κατά την πλήρη ωρίμανση στο γνωστό πορτοκαλί χρώμα.

Σε πορτοκάλια που συγκομίζονται στην αρχή της περιόδου συγκομιδής επιτρέπεται η περιορισμένη παρουσία πράσινου χρωματισμού (σε λιγότερο από το μισό της συνολικής επιφάνειας), ενώ τα πορτοκάλια με πράσινο και υπο-πράσινο χρωματισμό μπορεί να υποστούν τη διαδικασία του αποπρασινισμού (ή αλλιώς «φούρνισμα»).

Εξωτερικά οπτικά ελαττώματα

Τα συνηθέστερα εξωτερικά οπτικά ελαττώματα τα οποία παρατηρούνται κατά βάση στην εξωτερική επιφάνεια των πορτοκαλιών είναι τα ακόλουθα:

Α) Εμφάνιση εγκαυμάτων, καφέτιασμα φλοιού, μεταχρωματισμένες βυθισμένες κηλίδες, υδαρής κατάρρευση («chilling injury») τα οποία εμφανίζονται όταν οι καρποί εκτίθενται σε θερμοκρασίες μεταξύ 10°C και 12°C αμέσως μετά την έκθεση των καρπών σε συνθήκες περιβάλλοντος (προσυλλεκτική έκθεση σε χαμηλές θερμοκρασίες για τη θανάτωση εντόμων καραντίνας).

Β) Κατάρρευση του φλοιού γύρω από τον ποδίσκο (εμφανίζεται μετά από παραμονή των συγκομισθέντων καρπών σε συνθήκες χαμηλής υγρασίας και υψηλής θερμοκρασίας και σχετίζεται με τη θρεπτική κατάσταση των καρπών)

Γ) Ελαιώδης κηλίδωση η οποία οφείλεται στην απελευθέρωση τοξικών ελαίων από τον ίδιο τον καρπό, λόγω συγκομιδής υπό συνθήκες υψηλής ατμοσφαιρικής και εδαφικής υγρασίας.

Δ) Μηχανικά τραύματα (από αέρα, εργαλεία συγκομιδής, μεταφορά).

Μετασυλλεκτικές ασθένειες και προσβολές

Είναι πολύ σημαντικό κατά τη συγκομιδή να γίνεται προσεκτικός διαχωρισμός των καρπών που εμφανίζουν συμπτώματα ασθενειών ή ελαττώματα.

Κατά βάση παρατηρούνται μετασυλλεκτικές μυκητολογικές προσβολές (πράσινες, μπλε και καφέ σήψεις λόγω Πενικιλίου και Φυτόφθορας, λευκές σήψεις λόγω βοτρύτη κ.λπ.), ενώ λόγω μη ορθής διαλογής μπορεί να παρατηρηθούν και εντομολογικές προσβολές (μύγα Μεσογείου, διάφορες ψώρες κ.λπ.) κατά τη διάρκεια της αποθήκευσης και εμπορίας.

Για την προληπτική αντιμετώπιση των μετασυλλεκτικών ασθενειών και προσβολών λαμβάνονται μέτρα όπως:

Προσεκτική μεταχείριση των καρπών τόσο στη συγκομιδή όσο και στο συσκευαστήριο, χρήση κατάλληλων μυκητοκτόνων, κέρωμα των καρπών για τη συγκράτηση της υγρασίας και προστασία από μύκητες σήψης, γρήγορη μεταφορά σε θαλάμους πρόψυξης και ψύξης, διασφάλιση κατάλληλων συνθηκών κατά τη συντήρηση, τακτική ανανέωση του αέρα κατά τον αποπρασινισμό και, τέλος, καθαρή και κατάλληλη τελική συσκευασία.

Μέγεθος

Το μέγεθος των πορτοκαλιών μετράται κατά κύριο λόγω με τους ακόλουθους δύο τρόπους:

Α) Με ζύγιση, όπου συνήθως γίνεται και ο υπολογισμός της περιεκτικότητας των πορτοκαλιών σε χυμό

Β) Με μέτρηση της ισημερινής διαμέτρου, όπου και κατατάσσεται ο καρπός σε μία από τις κατηγορίες μεγέθους που προβλέπονται για την κατά μέγεθος ταξινόμηση των πορτοκαλιών στο συσκευαστήριο. Στην κλίμακα 0 είναι οι καρποί με διάμετρο άνω των 10 εκατοστών και στη 13 (τη μικρότεροι) τα φρούτα με διάμετρο από 5,3 έως 6 εκατοστά.

Απόδοση σε χυμό

Η περιεκτικότητα των πορτοκαλιών σε χυμό μεταβάλλεται σημαντικά με την ωρίμανσή τους (βαθμός ωρίμανσης) και από διάφορους άλλους παράγοντες όπως η ποικιλία, το πάχος του φλοιού, οι χαμηλές θερμοκρασίες (π.χ. το πάγωμα), η έντονη διαπνοή και η μάρανση / γηρασμός

Σε πολλές περιπτώσεις (ιδιαίτερα σε ποικιλίες οι οποίες προορίζονται για την παραγωγή χυμού), η απόδοση σε χυμό αποτελεί το κύριο επιθυμητό χαρακτηριστικό και καθορίζει την ποιότητα αλλά και την καταλληλότητα ενός προϊόντος και πρέπει να λαμβάνεται υπόψη.

Η περιεκτικότητα σε χυμό στα εσπεριδοειδή πρέπει να είναι σύμφωνη με συγκεκριμένα όρια ανάλογα με το είδος και την ποικιλία ώστε να είναι κατάλληλα για συγκομιδή, τυποποίηση ή μεταποίηση και εμπορία.

Βαθμός BRIX

Ο χυμός που χρησιμοποιείται για τη μέτρηση του βαθμού BRIX στα πορτοκάλια μετράται με την εκχύμωση μίας φέτας ή ακόμα και ολόκληρου του καρπού με τη χρήση κατάλληλου - βαθμονομημένου - διαθλασίμετρου (μπριξόμετρου) με τη χρήση μερικών σταγόνων χυμού.

Βαθμός οξύτητας στον χυμό

Η περιεκτικότητα σε οξέα (ολική οξύτητα) μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τον προσδιορισμό του βαθμού ωρίμανσης στα φρούτα στα οποία η οξύτητα μεταβάλλεται σημαντικά κατά τα τελευταία στάδια πριν από την ωρίμανση

Η περιεκτικότητα σε οξέα εκφράζεται σε gr οξέος/100 ml χυμού, στο οξύ που βρίσκεται σε μεγαλύτερη αναλογία μέσα στον χυμό.

Δείκτης εμπορικής ωρίμανσης

Η σχέση σακχάρων / οξέων ή δείκτης εμπορικής ωρίμανσης αποτελεί το πιο αξιόπιστο κριτήριο εκτίμησης του βαθμού ωρίμανσης επειδή για τον προσδιορισμό του λαμβάνονται υπόψη οι μεταβολές τόσο των σακχάρων (Brix) όσο και των οξέων.

Η σχέση αυτών των συστατικών μεταβάλλεται σημαντικά κατά τα τελευταία στάδια εξέλιξης και ωρίμανσης των πορτοκαλιών και επηρεάζει σημαντικά τη γεύση τους και επομένως την ποιότητά τους.

Στην εμπορική πράξη η σχέση σακχάρων / οξέων αντικαθίσταται με τη μέτρηση του βαθμού Brix και για τον υπολογισμό του δείκτη εμπορικής ωρίμανσης χρησιμοποιείται η σχέση «Βαθμός Brix / Οξύτητα» με τον δείκτη εμπορικής ωρίμανσης στα πορτοκάλια κατά τη συγκομιδή να πρέπει να είναι μεγαλύτερος από 7,5.

Γιώργος Μαργαριτόπουλος
Τεχνικός διευθυντής της GENECON (www.genecon.gr, genecon@gmail.com)

 ethnos.gr