Η ζωή με τα capital controls


- Ενας χρόνος κλείνει από την επιβολή των κεφαλαιακών ελέγχων χωρίς να αναμένεται σύντομα η άρση τους

Ξημερώματα Σαββάτου 27 Ιουνίου 2015 ανακοινώθηκε η πρόθεση της κυβέρνησης να προχωρήσει σε δημοψήφισμα και τη Δευτέρα 29 Ιουνίου 2015 έκλεισαν οι τράπεζες και επιβλήθηκαν οι έλεγχοι κεφαλαίου (capital controls) με αποτέλεσμα οι καταθέτες να έχουν τη δυνατότητα αναλήψεων ως 60 ευρώ την ημέρα... 
 
 
...ή σωρευτικά 420 ευρώ την εβδομάδα και η ελληνική οικονομία να εισέλθει εκ νέου σε έναν κύκλο ύφεσης από τον οποίο κανείς δεν γνωρίζει πότε θα βγει.
 
 Ηταν τότε που ο τέως υπουργός Οικονομικών Γιάνης Βαρουφάκης και ο νυν Πρόεδρος της Βουλής Νίκος Βούτσης έκαναν high five στα σκαλιά του Μαξίμου για τη «μεγάλη τους επιτυχία». Η τραπεζική αργία έληξε στις 19 Ιουλίου 2015 αλλά έναν χρόνο μετά κανείς δεν αναμένει σύντομη άρση των capital controls.

Οι επιπτώσεις από τα capital controls ήταν άμεσες και έμμεσες, αλλά όπως υποστηρίζουν παράγοντες της αγοράς «ακόμη δεν έχουμε δει τίποτε. Οι επιπτώσεις από αυτές τις στρεβλώσεις του οικονομικού περιβάλλοντος, όπως τα capital controls, σωρεύονται ημέρα με την ημέρα και όσο διαρκούν, τόσο μεγαλύτερη θα είναι η αποσάθρωση της οικονομίας, των επιχειρήσεων και της αγοράς».

Η πρώτη όμως αποτίμηση από την επιβολή των κεφαλαιακών ελέγχων δείχνει έτσι και αλλιώς τον καταστροφικό αντίκτυπο στην ελληνική οικονομία.

Πισωγύρισμα 2 ετών για το ΑΕΠ

Η ελληνική οικονομία στο τέλος του 2014 εμφάνισε ρυθμό ανάπτυξης 0,5% και ως το πρώτο εξάμηνο του 2015 από κεκτημένη ταχύτητα κρατούσε αυτόν τον ρυθμό. 
 
Η αδυναμία της κυβέρνησης να κλείσει έγκαιρα την αξιολόγηση και να αποφασίσει δημοψήφισμα σε συνδυασμό με τα capital controls οδήγησαν την οικονομία σε ύφεση 1,9% το δεύτερο εξάμηνο του 2015 και σωρευτικά για το έτος σε ύφεση 0,3%, όταν στις αρχές του 2015 Κομισιόν και διεθνείς οίκοι εκτιμούσαν ότι η ανάπτυξη του ΑΕΠ της Ελλάδας θα ξεπερνούσε το 2015 το 2,5%.

Τώρα, το πρώτο εξάμηνο του 2016, θα καταγραφεί πάλι ύφεση και στην καλύτερη περίπτωση στο σύνολο του έτους η κυβέρνηση κάνει λόγο για οριακή ανάπτυξη. Ακόμη και σε αυτό το θετικό σενάριο προκύπτει ότι τα capital controls ευθύνονται για ένα πισωγύρισμα της οικονομίας 2 ετών.

Οι αποταμιεύσεις παραμένουν στα στρώματα


Το πρώτο εξάμηνο του 2015, εξαιτίας της παρελκυστικής τακτικής της κυβέρνησης με την ατέρμονη διαπραγμάτευση, είχαν φύγει από τις τράπεζες 38 δισ. ευρώ. Στο τέλος Δεκεμβρίου 2014 οι καταθέσεις ανέρχονταν στα 160,3 δισ. ευρώ και τον Ιούνιο του 2015 διαμορφώθηκαν στα 122 εκατ. ευρώ.

Τα capital controls επιβλήθηκαν για να μη φύγουν και αυτές. Εναν χρόνο μετά και ενώ μεσολάβησε η υπογραφή τρίτου μνημονίου που απεσόβησε το Grexit, έγιναν εκλογές που έφεραν την πολυπόθητη πολιτική σταθερότητα, ολοκληρώθηκε η ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών και έκλεισε η αξιολόγηση, οι καταθέσεις (με στοιχεία Μαΐου 2016) βρίσκονται στα 121,7 δισ. ευρώ, γεγονός που καταδεικνύει ότι κανείς δεν έχει πειστεί να επαναφέρει χρήματα στο ελληνικό τραπεζικό σύστημα. 
 
Είτε αυτά βρίσκονται στο εξωτερικό είτε στα στρώματα και στις θυρίδες. Αυτό σημαίνει ότι ούτε οι τράπεζες μπορούν να κάνουν τη δουλειά τους, δηλαδή να χρηματοδοτήσουν την οικονομία, ούτε υπάρχει αισιοδοξία για την υλοποίηση επενδύσεων με φρέσκο χρήμα.

Λουκέτα στις επιχειρήσεις

Ανυπολόγιστη είναι η ζημιά που επέφεραν τα capital controls στις επιχειρήσεις. Ιδίως οι πρώτοι δύο μήνες εφαρμογής του μέτρου ήταν εφιαλτικοί, αφού η πρωτόγνωρη αυτή εμπειρία για τους έλληνες πολίτες και η αβεβαιότητα οδήγησαν σε βίαιο περιορισμό της κατανάλωσης. 
 
Επίσης, στην αρχή του μέτρου - αργότερα επήλθε μια σταδιακή χαλάρωση - οι ελληνικές επιχειρήσεις λειτουργούσαν κυριολεκτικά με το πιστόλι στον κρόταφο: αδυναμία αγοράς πρώτων υλών και εμπορευμάτων που να καλύπτουν τις ανάγκες της αγοράς λόγω πλαφόν από το εξωτερικό, οι προμηθευτές, τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό, ζητούσαν τα λεφτά μπροστά, οι τράπεζες λόγω των δικών τους προβλημάτων σταμάτησαν τις χρηματοδοτήσεις αλλά και τις αναδιαρθρώσεις που είχαν ξεκινήσει με αποτέλεσμα πολλές εταιρείες να μην αντέξουν (π.χ. Ηλεκτρονική Αθηνών), ενώ η έξοδος στις αγορές για μεγάλες επιχειρήσεις με έκδοση ομολογιακών εκδόσεων «πάγωσε» αφού οι αποδόσεις είχαν εκτιναχθεί λόγω του ρίσκου της χώρας.

Πολλές εταιρείες, χτυπημένες ήδη από την κρίση, δεν άντεξαν και έκλεισαν οδηγώντας εκ νέου - σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία - σε αύξηση της ανεργίας.

Σύμφωνα με το Γενικό Εμπορικό Μητρώο (ΓΕΜΗ) τους τελευταίους 12 μήνες 31.300 επιχειρήσεις έβαλαν λουκέτο. Το ανησυχητικό όμως είναι ότι για πρώτη φορά από την έναρξη της κρίσης το ισοζύγιο μεταξύ των εταιρειών που έκλεισαν και αυτών που συστάθηκαν κλείνει υπέρ των πρώτων. Ειδικότερα, το τελευταίο δωδεκάμηνο συστάθηκαν 26.800 επιχειρήσεις έναντι των 31.300 που έκλεισαν.

Βαρύ είναι το τίμημα και για τις ελληνικές εξαγωγές. Οι εξαγωγές υπηρεσιών το 2015 υποχώρησαν κατά 11,3% σε σχέση με τα 2014 και το πρώτο τρίμηνο του 2016 η μείωση έφτασε το 23% σε σχέση με το αντίστοιχο διάστημα του 2015.

Silver alert για τους έλληνες τουρίστες

Ευτυχώς για τη «βαριά» βιομηχανία της χώρας οι ξένοι τουρίστες εξαιρέθηκαν άμεσα από τους περιορισμούς των capital controls. Βεβαίως, το σοκ ήταν μεγάλο και τον Ιούλιο του 2015 οι κρατήσεις εμφάνισαν μεγάλη υστέρηση, αλλά στην πορεία η ζήτηση ανέκαμψε.

Τα capital controls επηρέασαν την ομαλή τροφοδοσία των ξενοδοχειακών μονάδων που έπρεπε να καταβάλλουν μετρητοίς τα χρήματα στους προμηθευτές τους αλλά παράλληλα κατάφεραν καίριο πλήγμα στον εσωτερικό τουρισμό. 
 
Το καλοκαίρι του 2015 οι ακυρώσεις των Ελλήνων ήταν μαζικές, ενώ για εφέτος το καλοκαίρι η έρευνα του Ινστιτούτου Καταναλωτή είναι αποκαλυπτική: Το 75% των ερωτηθέντων δεν θα κάνει διακοπές: α) για οικονομικούς λόγους (75%), β) λόγω επαγγελματικής και εισοδηματικής αστάθειας (15%) και γ) λόγω επαγγελματικών υποχρεώσεων κ.ά. (10%).

Από το 25% όσων θα παραθερίσουν, το 40% θα κάνει ολιγοήμερες διακοπές, το πολύ πέντε ημερών, κυρίως στον τόπο καταγωγής ή ως φιλοξενούμενοι σε φιλικά σπίτια. Βεβαίως, όπως προκύπτει από τις απαντήσεις, η κατάσταση αυτή δεν οφείλεται αποκλειστικά στα capital controls αλλά στην υπερφορολόγηση, στις καθυστερήσεις πληρωμών και στην αύξηση της ανεργίας.

«Σφαγή» στο Χρηματιστήριο

Η χρηματιστηριακή αγορά ίσως είναι αυτή που δέχτηκε το μεγαλύτερο πλήγμα από την επιβολή των capital controls. Το Χρηματιστήριο έκλεισε για έναν μήνα με την έναρξη της τραπεζικής αργίας με ανυπολόγιστη ζημιά για την αξιοπιστία του θεσμού εγκλωβίζοντας έλληνες και ξένους επενδυτές. 
 
Ο Γενικός Δείκτης, προτού κλείσει η αγορά, βρισκόταν στις 797 μονάδες και σήμερα αγκομαχά στις 520 μονάδες (-35%).

Οταν άνοιξε η αγορά στις 3 Αυγούστου 2015 οι περιορισμοί για τους έλληνες επενδυτές - μπορούσαν να κάνουν αγορές μετοχών στο εσωτερικό μόνο με «νέο» χρήμα και καθόλου αγορές στο εξωτερικό - δημιούργησαν μια αγορά δύο ταχυτήτων προς όφελος των αλλοδαπών επενδυτών που δεν είχαν κανέναν περιορισμό. Επίσης, οι μεριδιούχοι αμοιβαίων κεφαλαίων απαγορεύονταν να ρευστοποιήσουν τα μερίδιά τους.

Στην πορεία και ειδικότερα τον Δεκέμβριο του 2015 επήλθε μια χαλάρωση στους κεφαλαιακούς ελέγχους επιτρέποντας την εξαγορά μεριδίων Α/Κ αλλά το προϊόν της συναλλαγής θα έπρεπε να καταβάλλεται σε ελληνική τράπεζα. 
 
Οι αγορές επενδυτικών προϊόντων στο εξωτερικό εξακολουθούν και απαγορεύονται αν τα κεφάλαια προέρχονται από τις ελληνικές τράπεζες ή ΑΧΕΠΕΥ που συνεργάζεται ο επενδυτής, αλλά είναι εφικτές μόνο αν τα κεφάλαια προέρχονται από το εξωτερικό (εμβάσματα, μερίσματα κ.ά.).

Κλειδί η μείωση του ELA

Το θετικό των capital controls είναι η αύξηση χρήσης του πλαστικού χρήματος και ο υποχρεωτικός εξορθολογισμός των δαπανών για κάθε νοικοκυριό.

Πολλοί σχετίζουν την ημερομηνία άρσης των κεφαλαιακών ελέγχων με τη δραστική μείωση των κεφαλαίων από τον ELA που έχουν λάβει οι ελληνικές τράπεζες και υπολογίζονται σήμερα σε 62 δισ. ευρώ. 
 
Επί κυβερνήσεως Σαμαρά, όταν ο ΕLA είχε φτάσει στα 120 δισ., χρειάστηκαν δύο χρόνια για να μηδενιστεί το ποσό αυτό. Τότε όμως υπήρξε επιστροφή καταθέσεων και ανάπτυξη της οικονομίας. Σήμερα οι συνθήκες είναι διαφορετικές και τα δύο έτη ως τον μηδενισμό του ELA φαντάζουν ως πολύ αισιόδοξο σενάριο. 
 
 Κώτσης Βασίλης
 tovima.gr/
 
 

Σχόλια

Δημοφιλείς αναρτήσεις από αυτό το ιστολόγιο

Ζαμπέλα, το μαργαριτάρι των Τζουμέρκων!

Στυγνός εκληματίας ο χθεσινός ληστής στην Άρτα, σύμφωνα με τον Αστυνομικό Διευθυντή κ. Γιώργο Ντοκομέ