Τα όμορφα δέντρα άσχημα πεθαίνουν

- Στη Νότια Ιταλία ένα μικρό βακτήριο σκοτώνει με συνοπτικές διαδικασίες τις ελιές απειλώντας τη γεωργία και την οικονομία ολόκληρης της Ευρώπης - Φόβοι για εμφάνιση του βακτηρίου και στην Ελλάδα

Ενας κατά συρροήν «δολοφόνος» έχει τρυπώσει (κυριολεκτικώς) το τελευταίο διάστημα στην Ευρώπη - για την ακρίβεια, στα ελαιόδεντρα της Νότιας Ιταλίας. 

Πρόκειται για το μικροσκοπικό βακτήριο Xylella fastidiosa το οποίο έχει προξενήσει τεράστιες ζημιές στους ελαιώνες της γειτονικής χώρας απειλώντας τη γεωργία και την οικονομία της αλλά και τη γεωργία και την οικονομία ολόκληρης της Γηραιάς Ηπείρου. 

Γι’ αυτό άλλωστε και η ΕΕ τρέχει και δεν φτάνει λαμβάνοντας πολύ αυστηρά μέτρα ώστε να σταματήσει η εξάπλωση του βακτηρίου που κατατρώει τα δέντρα και τα αφήνει τάχιστα να στέκουν σαν άψυχα κουφάρια. 

Μάλιστα πριν από λίγες μόνο ημέρες ελήφθη απόφαση για ακόμη πιο αυστηρούς περιορισμούς που αφορούν όχι μόνο την πληγείσα χώρα αλλά και όλα τα κράτη-μέλη ώστε να μπει ένα φρένο στην... επιδημία. 

Μια επιδημία που δυστυχώς δείχνει ασυγκράτητη - με δεδομένο ότι δεν υπάρχουν αποτελεσματικές θεραπείες εναντίον της - απειλώντας κυρίως τις υπόλοιπες μεσογειακές χώρες, όπως η δική μας, οι οποίες έχουν τα περισσότερα ελαιόδεντρα καθώς και το κατάλληλο κλίμα ώστε να ζει και να βασιλεύει η Xylella. 

«Το Βήμα» διεισδύει σήμερα στο σοβαρό αυτό πρόβλημα που αφορά άμεσα την Ελλάδα προσπαθώντας να «ξετρυπώσει» όλα τα τελευταία στοιχεία, να παρουσιάσει τα δεδομένα, τα ερωτήματα, αλλά και τους φόβους των ειδικών.

Το χρονικό εκατοντάδων χιλιάδων θανάτων που απειλούν με... βασανιστικό θάνατο τη γεωργία και την οικονομία σε πολλά μέρη του πλανήτη θα σας παρουσιάσουμε σήμερα. «Θύματα» οι ελιές (και όχι μόνο, όπως θα διαβάσετε) και κύριος «ύποπτος» για τον φόνο (ο οποίος ίσως έχει και άλλους «συνεργούς») ένα μικρό παθογόνο βακτήριο με την επιστημονική ονομασία Xylella fastidiosa. 

Αυτός ο μικροσκοπικός εχθρός έχει ήδη προξενήσει μεγάλες ζημιές στη γειτονική μας Ιταλία και συγκεκριμένα στα νότια της χώρας, στην επαρχία Απουλία, όπου οι ελαιοκαλλιεργητές βλέπουν τα αιωνόβια δέντρα τα οποία τους παρείχαν το βιος τους επί γενιές ολόκληρες να μετατρέπονται σε «σκελετούς» και να πεθαίνουν εξαιτίας του αποκαλούμενου «συνδρόμου ταχείας παρακμής των ελαιόδεντρων».

Η κατάσταση έχει πλέον λάβει επιδημικές διαστάσεις, με τους επιστήμονες να εκτιμούν ότι ήδη ένα εκατομμύριο ελαιόδεντρα στη χερσόνησο του Σαλέντο (στο «τακούνι» της μπότας όταν κάποιος κοιτάζει τον χάρτη της Ιταλίας) έχουν μολυνθεί με το επικίνδυνο βακτήριο - ο γιγάντιος αυτός αριθμός εκφράζονται φόβοι ότι μπορεί να γιγαντωθεί ακόμη περισσότερο.

Οι φόβοι όμως δεν αφορούν μόνο την Ιταλία αλλά ολόκληρη την Ευρώπη και κυρίως τη Νότια Ευρώπη - συμπεριλαμβανομένης της χώρας μας -, η οποία έχει τα περισσότερα ελαιόδεντρα αλλά και το «τέλειο», ως φαίνεται, εύκρατο κλίμα για να «ζει και να βασιλεύει» η Xylella.

Ο δολοφόνος εξ Αμερικής

 Για όλους αυτούς τους λόγους το τελευταίο διάστημα υπάρχει μεγάλη κινητοποίηση τόσο σε επίπεδο ΕΕ μέσω της επιβολής αυστηρών μέτρων για την πρόληψη της εξάπλωσης της Xylella στην Ευρώπη όσο και σε επίπεδο κρατών-μελών.

Πριν από λίγες ημέρες η ΕΕ έλαβε απόφαση για πιο σφιχτούς περιορισμούς και ελέγχους, η οποία αναμένεται μάλιστα να τεθεί σε ισχύ μέχρι τα τέλη Μαΐου.

Είναι όμως όλα αυτά αρκετά για να μπει ένα «φρένο» στον επικίνδυνο μικροοργανισμό που φαίνεται ότι... μετανάστευσε στη Γηραιά Ηπειρο από την Κόστα Ρίκα (μέσω της εισαγωγής φυτών από τη χώρα αυτή της Κεντρικής Αμερικής) και ο οποίος - μαζί με τα «εξαδέλφια» του - έχει ήδη καταστρέψει εσπεριδοειδή στη Βραζιλία, στην Παραγουάη και στην Αργεντινή, καλλωπιστικά φυτά αλλά και δέντρα όπως η ροδακινιά και η αμυγδαλιά στις ΗΠΑ και στη Βραζιλία αλλά και αμπέλια στην Καλιφόρνια;

Ή μήπως η Xylella ήλθε για να μείνει κάνοντας τη γεωργία στην Ευρώπη να... φύγει από τον έλεγχο; «Το Βήμα» προσπαθεί να δώσει ψύχραιμες απαντήσεις στα ερωτήματα με τη βοήθεια των πιο αρμόδιων ειδικών ελπίζοντας ότι η καταστροφή θα τελειώσει εδώ και ότι δεν θα φθάσει στη χώρα μας γράφοντας ένα νέο χρονικό... προαναγγελθέντων θανάτων.

Το μακάβριο (για τα λιόδεντρα) χρονικό ξεκινά στην Ευρώπη από τα μέσα Οκτωβρίου του 2013, όταν οι αρμόδιες υπηρεσίες της Ιταλίας ενημερώνουν τα κράτη-μέλη της ΕΕ και τον Ευρωπαϊκό και Μεσογειακό Οργανισμό Φυτοπροστασίας (European and Mediterranean Plant Protection Organization, EPPO) σχετικά με την πρώτη ανίχνευση του X. fastidiosa (του βακτηρίου αυτού που, σημειωτέον, περιέχεται στη λίστα της ΕΡΡΟ για τα πιο επικίνδυνα παθογόνα των φυτών ήδη από το 1981, ενώ κατατάσσεται, σύμφωνα και με την Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων EFSA, στην κατηγορία των επιβλαβών οργανισμών μέγιστου κινδύνου) σε ελιές στα νότια της χώρας κοντά στο Λέτσε στην Επαρχία της Απουλίας.

Βέβαια η ασθένεια που αποδόθηκε αργότερα στον επιβλαβή οργανισμό έκανε την εμφάνισή της για πρώτη φορά το 2010 στην περιοχή. Τα ελαιόδεντρα άρχισαν να παρουσιάζουν διάσπαρτες ξηράνσεις στην κόμη τους που επεκτείνονταν ταχύτατα και τελικώς πέθαιναν.

Με δεδομένο ότι αυτή η εικόνα ήταν άγνωστη στους ελαιοκαλλιεργητές της Ιταλίας (αφού άλλωστε η Xylella δεν είχε ποτέ... ακουμπήσει ελαιόδεντρα στην περιοχή), ο «ένοχος» άργησε να βρεθεί αλλά τελικώς βρέθηκε. Εξετάσεις στα πληγέντα δέντρα έδειξαν ότι είχαν «χτυπηθεί» από ένα «κοκτέιλ» παθογόνων: εκτός από την Χ. fastidiosa εντοπίστηκαν είδη μυκήτων που ανήκαν στα γένη Phaeoacremonium και Phaemoniella, καθώς και το ξυλοφάγο έντομο-εχθρός της ελιάς, και όχι μόνο, Zeuzera pyrina (Ζευζέρα).

Οπως αναφέρει στο «Βήμα» η κυρία Σταυρούλα Ιωαννίδου, γεωπόνος, εθνική εμπειρογνώμονας σε θέματα Φυτοϋγείας από το Τμήμα Φυτοϋγειονομικού Ελέγχου της Διεύθυνσης Προστασίας Φυτικής Παραγωγής του υπουργείου Παραγωγικής Ανασυγκρότησης, Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΑΠΕΝ), «η ασθένεια τελικώς αποδόθηκε από τους ιταλούς ερευνητές στο βακτήριο Χ. fastidiosa, ενώ η συνύπαρξη των μυκήτων και του ξυλοφάγου εντόμου Ζευζέρα φάνηκε ότι ευνοεί την πρόοδο ή την εγκατάσταση της ασθένειας στα ελαιόδεντρα».

Σε ειδική έκθεση της ΕΡΡΟ για το ζήτημα σημειώνεται ότι σε ευρωπαϊκό έδαφος είχε υπάρξει μια ανεπιβεβαίωτη προηγούμενη αναφορά για εμφάνιση της X. fastidiosa στο Κόσοβο το 1996, ωστόσο η περίπτωση της Ιταλίας είναι η πρώτη επιβεβαιωμένη περίπτωση εμφάνισης του βακτηρίου στην Ευρώπη.

Διαβάστε περισσότερα ΕΔΩ 

  
Τσώλη Θεοδώρα

 tovima.gr