Ο τάφος του Φαΐκ πασά… σήμερα και πριν 20 χρόνια !!!

Οι φωτογραφίες αφιερωμένες εξαιρετικά στην Κα Μουτζάλη προϊσταμένη της 18ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων. Ρωτάμε και θα ξαναρωτάμε ζητώντας πειστικές απαντήσεις: Τι θέλει να μας πεί με την ιστορία του ο Φαΐκ; Η έρευνα, η προστασία, η φύλαξη και η ανάδειξη των μνημείων είναι στην ευθήνη αυτής της Εφορείας…
Ευαιασθητοποίηθηκε ο γνωστός φωτογράφος και φίλος Βασίλης Γκανιάτσας, με το σχόλιό μας της 27ης Αυγούστου που είχε τίτλο «Κάτι θέλει να μας πεί ο Φαΐκ Πασάς…». Έψαξε λοιπόν το πλούσιο αρχείο του και μας έφερε την φωτογραφία του τάφου (σ.σ.η 2η φώτο), έτσι όπως και εμείς τον είδαμε-γνωρίσαμε στις αρχές της δεκαετίας του ’90 και τον αναφέραμε στα τότε συνεχόμενα κείμενά μας. Δημοσιεύματα-αφιερώματα τα οποία προκάλεσαν αίσθηση και παράλληλα μας έβαλαν στη λίστα των υποψηφίων για το βραβείο Ιπεκτσί.  
Έτσι την σημερινή αναφορά μας και τις φωτογραφίες τις αφιερώνουμε εξαιρετικά στην προϊσταμένη της 18ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων, στην Κα Αφέντρα Μουτζάλη και θέλουμε να της υπενθυμίζουμε ότι δεν είναι δυνατόν …να καταστρέφονται μνημεία και η αρχαιολογία να σφυρίζει αδιάφορα!!! Παράλληλα αυτή η αδιαφορία δείχνει ότι στην 18η Εφορεία δεν τους νοιάζει η ουσία της ιστορίας, αλλά τα όποια φαινόμενα, που είναι ορατά από πολλούς. 

Και φυσικά ο τάφος του Φαΐκ ήταν μη ορατός… ήταν όμως σε δεσπόζουσα θέση στο ύψωμα του λόφου Χανόπουλο- Γραμμενίτσας, «αγναντεύοντας» τον κάμπο και τον Αμβρακικό. Δεν είμαστε ιστορικοί, ούτε ερευνητές, ούτε έχουμε ειδική πανεπιστημιακή ή άλλη μόρφωση. Έχουμε όμως την λογική της περιέργειας ενός μέσου ανθρώπου σ’ αυτά που βλέπουμε. Έτσι τα ερωτήματα που γεννούνται είναι πάρα πολλά. Ένα εξ’ αυτών είναι και ο εικονιζόμενος τάφος, ο οποίος δείχνει να μας παραπέμπει… σε μη Οθωμανικό ταφικό μνημείο. Ίσως να κάνουμε λάθος. Όμως, απ’ όσο γνωρίζουμε οι Οθωμανοί δεν έκαναν τέτοιου είδους ταφικά μνήματα. Έτσι, αν είναι σωστή η σκέψη μας θα πρέπει να «ξαναδιαβάσουμε» από την αρχή αυτά που μας άφησε ο Φαΐκ. Να ερευνήσουμε σωστά και όχι επιδερμικά την όλη παρουσία του στην περιοχή μας.

Επαναλαμβάνουμε η δημιουργία του Τζαμιού, αυτού του μοναδικού κτίσματος στα Βαλκάνια, είναι από μόνο του ένα ερώτημα. Η αφιέρωση αυτού του Τζαμιού στη Μέκκα, ως Ιμαρέτ, κι αυτό κάτι υποδηλώνει. Η άρνησή του στον τότε Σουλτάνο, απ’ όσα είναι γνωστά, να δημιουργήσει ένα αντίστοιχο και καλύτερο τζαμί στο όνομα του αφέντη του, είναι και αυτό ένα ερώτημα. Το αυτοξήλωμα των στρατιωτικών γαλονιών του και η άρνησή του να ακολουθήσει το στράτευμά του προς Βοσνία-Ερζεγοβίνη, είναι από μόνο του ένα ουσιαστικό ερώτημα. 

Το μόνο, κατά την ταπεινή μας άποψη, σίγουρο είναι ότι αν ο Φαΐκ ήταν Οθωμανός, ΔΕΝ θα έκανε αυτές τις εντυπωσιακές κινήσεις. Ήταν λοιπόν ένας προσκυνημένος Άραβας με Συριακή καταγωγή; Αν ναι, τότε δικαιολογούνται πολλά από αυτά που μας άφησε γιατί η Συρία ήταν επαρχία του Βυζαντίου, ήταν επαρχία της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, ήταν ένα κομμάτι του Αραβικού πολιτισμού. Ο οποίος αντάμα με τον αντίστοιχο Ελληνικό πολιτισμό, στις ακτές της ανατολικής Μεσογείου, διαμόρφωσαν την γνωστή πλούσια πολιτιστική ταυτότητα. Μια ταυτότητα που συνδέει άρρηκτα τους δύο πολιτισμούς και έτσι αιώνες τώρα -πατροπαράδοτα- συνδέονται και οι δύο κόσμοι ο Ελληνικός με τον Αραβικό…  

Οι εκδηλώσεις φέτος στο Ισλαμικό μνημείο του Ιμαρέτ έγιναν, όπως έγιναν… Ευχόμαστε αυτές να καθιερωθούν και να εμπλουτιστούν για την συνέχεια. Όχι όμως επιδερμικά, αλλά με ιστορική ουσία και γνώση. Και πριν απ’ όλους το λόγο έχει η 18η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων… Εμείς για 20 χρόνια τώρα θέτουμε κάποια ερωτήματα. Αυθαίρετα; Ίσως, όμως αυτά τα ερωτήματα ζητούν πειστικές απαντήσεις και όχι γενικόλογες αναφορές… θα το καταλάβουν κάποτε εκεί στην 18η; Θα εμβαθύνουν στη μελέτη, ή θα μείνουν στην πρόχειρη άποψη που ακόμα είναι αναρτημένη σε διάφορες ιστοσελίδες… ότι δηλαδή ο τάφος του Φαΐκ είναι στον περιβάλλοντα χώρο του τζαμιού;

Είναι στις αρμοδιότητες της 18ης Εφορείας

Για τα όσα παραπάνω γράψαμε, δεν τα γράψαμε τυχαία. Πρώτα επισκεφθήκαμε την ιστοσελίδα της 18ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων και διαβάσαμε ότι είναι «Περιφερειακή Υπηρεσία του Υπουργείου Πολιτισμού, σε επίπεδο Διεύθυνσης, έχει έδρα την Άρτα και αρμοδιότητα που εκτείνεται στους Νομούς Άρτης και Πρεβέζης.  

Η αρμοδιότητα της Εφορείας ανάγεται σε όλα τα θέματα σχετικά με την διατήρηση, προστασία και φύλαξη των αρχαιοτήτων, την επιστημονική έρευνα, την αποκάλυψη, τη συντήρηση, τη φύλαξη, την προστασία, την ανάδειξη αρχαιοτήτων και νεώτερων θρησκευτικών μνημείων, και την έκθεσή τους στα Μουσεία, τον προγραμματισμό, τη διαχείριση, τη μελέτη και την εκτέλεση οιουδήποτε αρχαιολογικού έργου, τη συντήρηση, επισκευή, αποκατάσταση, αναστήλωση, ανάδειξη και διαμόρφωση των μνημείων και των αρχαιολογικών χώρων, καθώς και του φυσικού ή μη περιβάλλοντός τους, την εκτέλεση όλων των ανωτέρω έργων με αυτεπιστασία και απολογιστικά, την επιστημονική μελέτη και δημοσίευση των αρχαιοτήτων, τη διαχείριση των μνημείων, των αρχαιολογικών χώρων, των Μουσείων και των Συλλογών, στον χώρο ευθύνης της, που ανήκουν στο κράτος, την προετοιμασία και την εισήγηση όλων των αρχαιολογικών θεμάτων στα αρμόδια Τοπικά Συμβούλια Μνημείων και την εν γένει μέριμνα εφαρμογής της ισχύουσας νομοθεσίας περί προστασίας των αρχαιοτήτων.  

Το προσωπικό της μετέχει στο έργο αυτό, καθώς και στη διεξαγωγή συστηματικών και σωστικών ανασκαφών ή άλλων αρχαιολογικών έργων και ερευνών, στη μελέτη και διοργάνωση των μονίμων και περιοδικών εκθέσεων, στη διαμόρφωση ανάπτυξης και λειτουργίας των αρχαιολογικών χώρων, στην οργάνωση, προβολή και λειτουργία των μουσείων, ανάλογα με τις υπηρεσιακές ανάγκες και ανεξάρτητα από την κατανομή τους στα επιμέρους τμήματα». 

ΝΙΚΟΣ ΚΟΝΤΟΓΙΩΡΓΟΣ 

kontogiorgosn@gmail.com

Πηγή: gnomidialogos / Εφημερίδα "Η ΓΝΩΜΗ" της Άρτας