Μύθοι και αλήθειες για τα μικρά υδροηλεκτρικά έργα

 

 Σήμερα στον Νομό Άρτας λειτουργούν τέσσερα (4) Μικρά Υδροηλεκτρικά έργα συνολικής ισχύος 6,92MW.

Η υδραυλική ενέργεια είναι γνωστή ενεργειακή πηγή εδώ και αιώνες. Η μόνη ουσιαστική διαφορά στις μέρες μας είναι ότι οι νερόμυλοι, οι υδροτροχοί και οι μυλόπετρες αντικαταστάθηκαν από τα υδροηλεκτρικά έργα που σκοπό έχουν την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας.

Τα ΜΥΗΕ (Μικρά Υδροηλεκτρικά έργα) λοιπόν είναι η σύγχρονη μορφή των παραδοσιακών νερόμυλων.


Τα ορεινά Μικρά Υδροηλεκτρικά έργα εκμεταλλεύονται την υψομετρική διαφορά μικρών υδατορεμάτων χωρίς δεξαμενές αποθήκευσης νερού και μεγάλα φράγματα, με εκμετάλλευση της διαθέσιμης παροχής (run of the river, με υδροληψίες ύψους έως 2 μέτρα) επιτρέποντας στις πλημμύρες να περνούν πάνω από την υδροληψία χωρίς αποθήκευση.


Από την λειτουργία ενός Μικρού Υδροηλεκτρικού έργου δεν βλάπτονται οι υφιστάμενες αρδευτικές και υδρευτικές ανάγκες της περιοχής του έργου. Το νερό επανέρχεται αναλλοίωτο, τόσο ποσοτικά όσο και ποιοτικά, στην κοίτη του υδατορέματος.


Κάθε εγκατεστημένο κιλοβάτ (kW) Μικρού Υδροηλεκτρικού έργου συμβάλλει ετησίως στην αποφυγή εκπομπής περίπου 5,4 τόνων διοξειδίου του άνθρακα και άλλων ρύπων, αν η ισόποση ενέργεια παραγόταν με την καύση λιγνίτη.


Τα μικρά υδροηλεκτρικά έργα είναι μια μορφή Ανανεώσιμης Πηγή Ενέργειας με πολλά συγκριτικά πλεονεκτήματα όχι μόνο έναντι επενδύσεων σε άλλους, πέραν της ενέργειας, τομείς της οικονομίας αλλά ακόμη και έναντι των άλλων βασικών Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας:


Έχουν μεγάλη εγχώρια προστιθέμενη αξία. Πάνω από το 60% του προϋπολογισμού των έργων είναι υλικά και υπηρεσίες που προέρχονται από την χώρα μας και κάτω από κάποιες προϋποθέσεις, με την ανάπτυξη και εγχώριου τεχνολογικού εξοπλισμού, που έχει αρχίσει δειλά - δειλά να διαφαίνεται, το ποσοστό αυτό μπορεί να φθάσει το 90%. 

Ακόμη για την κατασκευή και την συντήρηση των Μικρών Υδροηλεκτρικών έργων ασχολούνται πλειάδες επαγγελματίες διαφόρων ειδικοτήτων που εδρεύουν κοντά στον τόπο εγκατάστασης (ηλεκτρολόγοι, μπετατζήδες, μπογιατζήδες, τεχνίτες κ.λ.π.)


Είναι επενδύσεις που υλοποιούν κατά πλειοψηφία οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις κυρίως της περιφέρειας με προφανείς επιπτώσεις στην περιφερειακή αποκέντρωση και την απασχόληση, ιδίως σε ορεινές και ημιορεινές απομακρυσμένες περιοχές.


Είναι επενδύσεις με μεγάλο χρόνο ζωής, ο χρόνος ζωής τους με καλή βέβαια συντήρηση, μπορεί να είναι και 50 έτη με τους ίδιους βαθμούς ενεργειακής απόδοσης. Θυμίζουμε εδώ το παλαιότερο Μικρό Υδροηλεκτρικό έργο στη χώρα μας, στο Γλαύκο της Πάτρας, που λειτουργεί αδιάλειπτα από το 1927!


Είναι επενδύσεις που η συνεισφορά τους μέσω της κράτησης του 3% από τα ακαθάριστα έσοδα τους προς τους κατοίκους των περιοχών εγκατάστασης και τους οικείους ΟΤΑ είναι σημαντικές, ενισχύοντας συνήθως απομακρυσμένους ορεινούς και ημιορεινούς Δήμους της χώρας.


Σταθεροποιούν το ηλεκτρικό σύστημα της ΔΕΗ. Παράγουν σχεδόν απολύτως προβλέψιμη ενέργεια που η διακύμανση της δεν γίνεται από ώρα σε ώρα αλλά από εποχή σε εποχή. Ακόμη ως προς τον ηλεκτρικό χώρο που καταλαμβάνει 1MW Μικρού Υδροηλεκτρικού έργου αυτός αντιστοιχεί σε 3,6 MW Φωτοβολταϊκού και σε 1,73 MW Αιολικού, με προφανείς ευεργετικές συνέπειες για το δίκτυο (όσον αφορά στις υποδομές) για την παραγωγή ίδιας τελικά ποσότητας πράσινης ενέργειας. 

Είναι κοινός τόπος ότι προκειμένου να μπορέσουν να διεισδύσουν στο σύστημα τα φιλόδοξα ΜW που προβλέπονται στα Εθνικό Σχέδιο για το 2020 από «ασταθείς» όσον αφορά το δίκτυο τεχνολογίες είναι επιβεβλημένο να γίνουν επενδύσεις που να παράγουν ενέργεια βάσης, με ιδιαίτερη αναφορά κυρίως στα αντλησιοαποθηκευτικά, καθώς και στα Μικρά Υδροηλεκτρικά έργα, στην βιομάζα και την Γεωθερμία, που παράγουν στην ουσία ενέργεια βάσης.


Σήμερα στην Ελλάδα λειτουργούν 93 Μικρά Υδροηλεκτρικά έργα με συνολική ισχύ 205MW, την στιγμή που σε 27 χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης λειτουργούν 23.000 Μικρά Υδροηλεκτρικά έργα, με μέσο όρο εγκατεστημένης ισχύς 0,6MW.


Οι χώρες του Ευρωπαϊκού Νότου (Πορτογαλία, Ισπανία, Γαλλία και Ιταλία) είναι πρωτοπόρες στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από Μικρά Υδροηλεκτρικά έργα. Είναι χαρακτηριστικό ότι στην Ιταλία λειτουργούν Μικρά Υδροηλεκτρικά έργα συνολικής ισχύος 2.500MW, στην δε Αυστρία που είναι μία χώρα με ίδια έκταση με την δική μας και με την ίδια περίπου μορφολογία, λειτουργούν Μικρά Υδροηλεκτρικά Έργα συνολικής ισχύος 2.200MW.


Το πλούσιο μικρουδροδυναμικό που υπάρχει στην χώρα μας παραμένει αναξιοποίητο καθώς μόνο το 10% εκμεταλλεύεται για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, σε αντίθεση π.χ. με την Φινλανδία στην οποία αξιοποιείται ενεργειακά πάνω από το 95% του μικρουδροδυναμικού της!

Σήμερα στον Νομό Άρτας λειτουργούν τέσσερα (4) Μικρά Υδροηλεκτρικά έργα συνολικής ισχύος 6,92MW.

Παρά τις ευεργετικές επιπτώσεις των Μικρών Υδροηλεκτρικών έργων στα αναπτυξιακά και οικονομικά μεγέθη των κοινωνιών στις οποίες οριοθετούνται και παρά τις ασήμαντες περιβαλλοντικές επιπτώσεις, παρατηρείται το φαινόμενο τοπικοί παράγοντες να συνιστούν τους χειρότερους πολέμιους έργων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας πρωτοστατώντας στον ξεσηκωμό των τοπικών κοινωνιών. 

Δεν είναι λίγες οι φορές που στο όνομα του περιβάλλοντος έχουμε παρακολουθήσει διαμάχες απείρου κάλλους και θεατρινισμούς με τελικό στόχο την προώθηση διαφόρων μικροσυμφερόντων. Πολλές φορές άλλωστε τέτοιου είδους διαμάχες ακύρωσαν σημαντικές επενδυτικές προσπάθειες.


Όμως μέσα σε αυτό το δεδομένο αφιλόξενο επενδυτικό κλίμα και τις αντιξοότητες που υπάρχουν σήμερα στη χώρα μας, κάποιοι τολμούν και τα καταφέρνουν. Τελικά φαίνεται πως αν ενημερωθούν σωστά οι τοπικές κοινωνίες μπορούν να γίνουν ισχυροί σύμμαχοι ώστε να υπάρξει προοπτική για να προχωρήσει ακόμη και αυτή η πολύπαθη «πράσινη» ανάπτυξη.

Νίκος Ψαρρός 

Πολιτικός Μηχανικός