Λόγια Μνημοσύνης για το Γεφύρι της Πλάκας

Κείμενο: Αθανάσιος Γ. Μπαζούκας

Ένα ακόμη στολίδι της λαϊκής αρχιτεκτονικής στην ευρύτερη περιοχή των Τζουμέρκων, ένα κόσμημα που φιλοτέχνησε ο ξακουστός κιοπρουλής Κώστας Μπέκας, ένα «διατηρητέο μνημείο χρήζον ιδιαιτέρας προστασίας» δεν υπάρχει πια... 



Το ουράνιο τόξο των Τζουμέρκων, το «πάλαι ποτέ» ιστορικό γεφύρι της Πλάκας, το σύμβολο της ενότητας και της αντίστασης των Τζουμερκιωτών το «αφήσανε να πέσει»...

Ένα πέτρινο επιβλητικό κομψοτέχνημα, κεντημένο με σπαράγματα ιστορίας, που αρμοδέθηκε με τον λιπόσαρκο τούτο τόπο των Τζουμέρκων και άφησε ίχνη ανεξίτηλα στο πρόσωπο της φύσης και στην ψυχή και στη μνήμη των ανθρώπων της περιοχής, «βούλιαξε» στην αδιαφορία και στην εγκατάλειψη...

Το κατάπιε, όχι η φουσκοποταμιά του «Μέγα», αλλά η κερδώα αναλγησία και η προκλητική απουσία των ποικιλώνυμων αρμοδίων ... Βυθίστηκε στην ιστορική λήθη και μόνο στο μοιρολόι μνημοσύνης των Τζουμερκιωτών υπάρχει ...

Οι κάτοικοι της περιοχής ήταν έντονα συναισθηματικά δεμένοι με το γεφύρι, το βάζαν ακόμα και πάνω από το σπίτι τους. Ήταν η κλωστή, ο συνδετικός κρίκος που τους ένωνε και ξαφνικά «κόπηκε»... Γι’ αυτό και η κατάρρευσή του μόνο απογοήτευση, πίκρα, θλίψη και αγανάκτηση γέμισε τις ψυχές τους...

 Σκαλίζοντας τα κιτάπια μας, ψαρέψαμε κάποιες αλήθειες για την τύχη του πέτρινου γεφυριού της Πλάκας, που είχαν δημοσιοποιηθεί εδώ και πάνω από είκοσι (20) χρόνια και που σήμερα αποδείχνονται προφητικές... Αλλά, να πάρουμε τα πράγματα από την αρχή...

Το 1994 η Αδελφότητα Αγναντιτών Γιαννίνων είχε εκδόσει τον «ΟΔΗΓΟ ΤΟΥ ΑΓΝΑΝΤΙΤΗ», στα περιεχόμενα του οποίου είχαν συμπεριληφθεί και κάποια Ιστορικά και Λαογραφικά στοιχεία.

Στο σημείωμα «ΤΟ ΠΕΤΡΙΝΟ ΓΙΟΦΥΡΙ ΤΗΣ ΠΛΑΚΑΣ», μεταξύ των άλλων, γράφαμε τότε...

«...Ομάδα εργασίας του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, με την πρωτοβουλία του Πολιτιστικού Συλλόγου Άρτας “Μακρυγιάννης” επισκεύτηκε, αποτύπωσε και μελέτησε το γεφύρι τούτο το καλοκαίρι του 1984 και προχώρησε σε έλεγχο της αντοχής του. Πιο συγκεκριμένα με την καθοδήγηση του καθηγητή κ. Δ.Μπαλοδήμου, σπουδαστές του Ε.Μ.Π. εφάρμοσαν σύγχρονες μεθόδους αποτύπωσης του γεφυριού και προχώρησαν στον έλεγχο των υψομετρικών μικρομετακινήσεών του. Δυστυχώς τα ομολογουμένως πολύτιμα συμπεράσματα αυτής της πρωτοφανούς για τα Ελληνικά δεδομένα μελέτης, δεν έγιναν αντικείμενο εκμετάλλευσης εκ μέρους των Αρχών. Για άλλη μια φορά γραφειοκρατικές διαδικασίες-σύγχυση αρμοδιοτήτων-μια και το γεφύρι πέφτει στο σύνορο δύο Νομών-εμπόδισαν την αξιοποίησή της, με αποτέλεσμα να χαθεί ακόμα μια ευκαιρία...» 

Και καταλήγαμε με μια επισήμανση... «...Στον υπόλοιπο Ηπειρώτικο χώρο (στα όρια αυτού) χαρακτηριστικά αναφέρουμε το γεφύρι του Κοράκου (μονότοξο) που χρειάστηκε να σηκωθεί 25 ολόκληρα μέτρα πάνω από τα νερά του Αχελώου και να ανοιχτεί στα 45 μέτρα για να μπορέσει να ενώσει το Πετρωτό (Λιάσκοβο) της Θεσσαλίας με τις Πηγές (Βρεστενίτσα) της Άρτας, που ανατινάχτηκε τον Μάρτιο του 1949 από αντάρτικα σώματα. Παρακάτω το γεφύρι της Τατάρνας στον Αχελώο, το γεφύρι του Μανώλη στον Αγραφιώτη, επιβλητικά και αυτά έργα της εποχής εκείνης, έπεσαν θύματα κάτω από τα νερά της Λίμνης των Κρεμαστών. 

Ας προσέξουν λοιπόν όλοι οι αρμόδιοι για τη συντήρηση και διάσωση αυτού του μνημείου της Πέτρινης Τεχνικής (του γεφυριού της Πλάκας) που απέμεινε στη λαίλαπα του χρόνου, μήπως και αυτό έχει την τύχη των προηγούμενων;». 

Παρενθετικά, να υπενθυμίσουμε ότι φέτος (28 Μαρτίου 2015) συμπληρώνονται 500 χρόνια από την πρώτη κατασκευή (1515) και 66 χρόνια από την ανατίναξη (1949) της γέφυρας Κοράκου ή «Κορακογέφυρο» ή ποιητικά «του Κόρακα το διόφυρο» ή «του Άσπρου το γεφύρι» και μόλις πρόσφατα πραγματοποιήθηκε διαπεριφερειακή συνδιάσκεψη φορέων και ειδικών για την αναστήλωση του ιστορικού αυτού γεφυριού με χρήση παραδοσιακών μεθόδων και υλικών.

 Σε άλλο κείμενο («ΑΓΝΑΝΤΑ-ΠΛΑΚΑ») του προαναφερόμενου «Οδηγού του Αγναντίτη» προειδοποιούσαμε... «...Τη γέφυρα της Πλάκας, στις 28 Οκτώβρη 1943, οι Γερμανοί επιχείρησαν να ανατινάξουν με δυναμίτη, αλλά δεν τα κατάφεραν. Της προξένησαν μόνο ένα “διαμπερές τραύμα”, που “επουλώθηκε” με τσιμέντο μετά την απελευθέρωση.  Ό,τι δεν κατόρθωσαν οι Γερμανοί, απειλεί να το κατορθώσει ο “Πανδαμάτωρ” χρόνος». 

Το κατόρθωσε η «εγκληματική» αδιαφορία, θα προσθέταμε σήμερα... Συνεπώς, δεν νομιμοποιούνται κάποιοι τώρα, «κατόπιν εορτής», να «θλίβονται» για το πέσιμο του μοναδικού αυτού γεφυριού της Πλάκας... Εμείς οι Τζουμερκιώτες, δεν θα πρέπει να επιτρέψουμε να «ξεχαστεί» όλη αυτή η ιστορία μόλις υποχώρησαν λίγο τα νερά του Αράχθου...

Να μην εγκαταλειφθεί η προσπάθεια για την αναστήλωση του γεφυριού και το πέτρινο, μονότοξο γεφύρι της Πλάκας να σταθεί και πάλι στα πόδια του... Η ανακατασκευή, βέβαια, δεν θα αποκαταστήσει την ιστορικότητά του...Δεν μπορεί να γίνει όπως ήταν πριν...Δεν θα είναι το ίδιο με το παλιό...

Όμως, θα θυμίζει, σίγουρα, την πλούσια ιστορία του και τη μοναδικότητά του και θα καταγράφει ιστορικά τις συνέπειες της εγκατάλειψης και τις πολύπλευρες ευθύνες ορισμένων «αρμοδίων», που πηγαίνουν πέρα από τους διαπρύσιους λόγους και την «ακατάσχετη» υποσχεσιολογία...

Αθανάσιος Γ. Μπαζούκας