ΘΕΣ/ΝΙΚΗ: Προβλήθηκε χθες «Ο Γιος της Βαβυλώνας»

Ο Ιρακινός σκηνοθέτης που συγκίνησε ακόμη και τους Αμερικανούς

Της Δέσποινας Ντάρτζαλη

Ο Μοχάμεντ Αλ Νταράτζι αυτοπροσδιορίζεται ως Ιρακινός, δηλώνοντας, όπως λέει, με αυτήν τη θέση του την άρνησή του να ταυτιστεί με οποιαδήποτε πολιτική ή θρησκευτική σέχτα.

Ο 32χρονος βραβευμένος δημιουργός, τιμώμενος αλλά και μέλος της κριτικής επιτροπής του 51ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, μας ξενάγησε στον κόσμο των ταινιών του και της κατακερματισμένης πατρίδας του, μίλησε για τον αντίκτυπο του έργου του στον αραβικό κόσμο αλλά και στις ΗΠΑ, καθώς και για την κινηματογραφική πραγματικότητα στο Ιράκ.


Στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης ο Αλ Νταράτζι βλέπει τη γέφυρα που μπορεί να συνδέσει τους άραβες κινηματογραφιστές με την Ευρώπη.

Ο ίδιος, άλλωστε, είχε καταφύγει σε ευρωπαϊκό έδαφος, για να αποφύγει τις διώξεις του καθεστώτος Σαντάμ. Μετά την πτώση του Σαντάμ, το 2003, επέστρεψε στη γενέτειρά του, Βαγδάτη, και αναζήτησε με τον κινηματογραφικό φακό του, υπό δύσκολες συνθήκες σε πολλές περιπτώσεις, να καταγράψει και να αφηγηθεί ανθρώπινες ιστορίες της πολυβασανισμένης πατρίδας του.

Στην περίοδο λίγο μετά την πτώση του Σαντάμ τοποθετεί το δράμα της τελευταίας, πολυβραβευμένης (βραβείο της Διεθνούς Αμνηστίας και βραβείο Ειρήνης στο Φεστιβάλ Βερολίνου 2010, Μεγάλο Βραβείο της Κριτικής Επιτροπής στο Φεστιβάλ του Σάντανς 2010) ταινίας του “Son of Babylon”.

Ήρωές του ένα αγόρι και η γιαγιά του, κουρδικής καταγωγής, που αναζητούν τον αγνοούμενο πατέρα του μικρού. Μέσα από το ταξίδι τους, ο σκηνοθέτης χαρτογραφεί μια διαλυμένη χώρα, αλλά και τον ψυχισμό ενός λαού που πασχίζει να επουλώσει τις πληγές του.

Εξάλλου, στις προβολές της ταινίας του, όπως και στην προχθεσινή στο "Ολύμπιον", καλεί το κοινό να υπογράψει το αίτημα για την εξακρίβωση των ταυτοτήτων των αγνοουμένων του Ιράκ. Ο ίδιος, πάντως, υποστηρίζει ότι στις ταινίες του αφηγείται ιστορίες ανθρώπων, “όχι πολιτικών όντων” και αυτό τον διευκολύνει να αποφεύγει τα πολιτικά σχόλια στο έργο του. “

Με ρωτούν συχνά αν είμαι σιίτης ή σουνίτης. Η απάντησή μου είναι ότι είμαι Ιρακινός”, τόνισε κατά τη χθεσινή συνέντευξη Τύπου. Ωστόσο, “υπάρχουν πολλοί στη χώρα μου που με δείχνουν με το δάχτυλο, με κατηγορούν για προδοσία, λέγοντας ότι χρηματοδοτήθηκα για την ταινία από τους Κούρδους.

Με ρωτούν για τη χρηματοδότηση προσπαθώντας να εντοπίσουν τις πολιτικές μου διασυνδέσεις”. Αλλά και πρόσφατα, σε μια προβολή της ταινίας στο Κάιρο, όπως αποκάλυψε, το κοινό διχάστηκε. “Εστίασαν στην πολιτική. Με ρωτούσαν γιατί έκανα ταινία για τον Σαντάμ και όχι για τους Αμερικανούς που κατέχουν το Ιράκ. Εγώ προσπαθώ να παραμείνω στο ανθρώπινο επίπεδο”.

Ως παιδί λάτρευα τον Σαντάμ

Ο Αλ Νταράτζι ταυτίζεται με τον μικρό Άχμετ της ταινίας από πολλές απόψεις, διευκρίνισε ωστόσο ότι δεν επιχειρεί να απεικονίσει τη δική του ζωή. Στην αρχή του ταξιδιού ο Άχμετ θέλει να γίνει στρατιωτικός, αλλά καταλήγει να δηλώσει στη γιαγιά του ότι τελικά θα γίνει μουσικός. “Όταν ήμουν 6-7 χρόνων λάτρευα τον Σαντάμ, τον αγαπούσα περισσότερο και από τον πατέρα μου. Σε κάποιες εκθέσεις μου τον παρουσίαζα ως θεό. Στην ηλικία των 12 ετών άρχισα να καταλαβαίνω διάφορα. Ο πατέρας μου μού εξηγούσε ότι ο Σαντάμ ήταν πολύ κακός πρόεδρος”.

Ο αντίκτυπος στο Ιράκ και στις ΗΠΑ

Ο κινηματογραφιστής ανέτρεξε στην πρεμιέρα του “Son of Babylon” στο Ιράκ, η οποία, αν και επεισοδιακή, συνοδεύτηκε από θετικά σχόλια. Ήταν η πρώτη φορά μετά 20 χρόνια που γινόταν προβολή σε κινηματογραφική αίθουσα, όπου η προσέλευση ήταν αθρόα, στρώθηκε κόκκινο χαλί στην είσοδο, αλλά ο απαρχαιωμένος εξοπλισμός δεν επέτρεψε να ακουστεί ο ήχος της ταινίας.

Παρά ταύτα "άρεσε πολύ η ταινία. Ειπώθηκε ότι άλλαξε ο τρόπος με τον οποίο βλέπουν τον κινηματογράφο και τον πολιτισμό”, είπε ο σκηνοθέτης, ο οποίος αναφέρθηκε και στην αμερικανική πρεμιέρα της ταινίας.

Τα εισιτήρια για τις πέντε αίθουσες είχαν εξαντληθεί, ενώ ιδιαίτερη συγκίνηση του προκάλεσαν τα σχόλια Αμερικανίδων, των οποίων τα παιδιά ήταν στα στρατεύματα στο Ιράκ. “Είπαν ότι πριν δουν την ταινία δεν μπορούσαν να φανταστούν ότι μια ιρακινή μητέρα θα είχε τα ίδια αισθήματα”.

Υπήρξαν φορές που είπα “τα παρατάω”

Οι δύσκολες συνθήκες δημιουργίας του “Son of Babylon” έφεραν τον σκηνοθέτη στο σημείο να σκεφτεί να εγκαταλείψει την προσπάθεια. “Υπήρξαν καμιά εικοσαριά φορές που είπα τα παρατάω. Κι όμως συνέχισα”, εξομολογήθηκε.

Η ταινία ξεκίνησε με εξασφαλισμένο μόλις το 20% του προϋπολογισμού -“το βρετανικό συμβούλιο που θα συμμετείχε στη χρηματοδότηση τελικά αποχώρησε, γιατί επέμενε στις θέσεις του”-, κατά τα γυρίσματα στη Βαγδάτη έγινε επίθεση αυτοκτονίας δίπλα στο ξενοδοχείο στο οποίο διέμεναν, χάλασε η μηχανή λήψης, ενώ το 20% του υλικού που είχαν ήδη γυρίσει καταστράφηκε.

Από τις πλέον δύσκολες στιγμές των γυρισμάτων, όπως αποκάλυψε, ήταν η σκηνή στην οποία η γιαγιά ξεσπά σε θρήνο μέσα σε έναν από τους πολλούς ομαδικούς τάφους που ανακαλύφθηκαν. “Εκείνη την ώρα δεν υποδυόταν ρόλο. Ήταν πραγματικό”.

Άλλωστε, οι πρωταγωνιστές του δεν είναι επαγγελματίες ηθοποιοί και η γυναίκα που υποδύεται τη γιαγιά ζει το ίδιο δράμα, αφού ο άντρας της παραμένει έως σήμερα αγνοούμενος. Πάντως, η επιλογή του Αλ Νταράτζι για μη επαγγελματίες ηθοποιούς αιτιολογείται από την πεποίθησή του ότι “κάθε άνθρωπος κρύβει μέσα του έναν καλλιτέχνη”.

Η κινηματογραφία στο Ιράκ

“Κινηματογραφική βιομηχανία δεν υπάρχει στη χώρα, καθώς δεν υπάρχει η υποδομή ούτε φορείς χρηματοδότησης. Υπάρχει όμως κίνημα ατόμων. Να φανταστείτε ότι από τις 275 αίθουσες που είχαμε πριν από τον πόλεμο δεν έχει μείνει ούτε μία. Το θέμα δεν είναι να αναβιώσουμε την κινηματογραφική βιομηχανία του παρελθόντος, διότι εκείνη έκανε αποκλειστικά προπαγάνδα”, είπε.

Πηγή: Δημοσιογραφικό Συγκρότημα ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ