ΒΙΒΛΙΟ: « Άνθρωπος & Χρόνος-Human…Time »
Δημήτρης Βίκτωρ-Κατερίνα Αγγελάκη –Ρουκ Πραγματεία-Ποίηση Εκδόσεις Public 2017 σελ.171 (Δίγλωσση έκδοση)
Κείμενο: Κώστας Τραχανάς
Ο λατινοαμερικάνος συγγραφέας Εδουάρδο Γκαλεάνο στο βιβλίο του «Κυνηγός ιστοριών» λέει : «Σε κάποιο μέρος κάποιας ζούγκλας, κάποιος σχολίασε: - Τι περίεργοι τύποι οι πολιτισμένοι .Όλοι έχουν ρολόγια και κανείς δεν έχει Χρόνο…» Η ποίηση ,όπως και η γυναικεία φύση , είναι κατά βάση κατά της θρησκείας.
Η ποίηση είναι το αντίθετο της θρησκευτικής προσέγγισης .Γιατί; Μα επειδή η Θρησκεία είναι μια απάντηση. Η Ποίηση αντίθετα είναι μια ερώτηση. Η ποίηση είναι κυρίως εμπειρίες, μετουσιωμένες εμπειρίες ασφαλώς. Χωρίς εμπειρίες δεν γράφεις ποίηση. Η ποίηση δεν είναι συναισθήματα .
Οι δύο ποιητές είναι γενναιόδωροι, ξοδεύονται , αναλώνονται ,είναι πάντα ανοιχτοί. Το βλέμμα τους αλλάζει το δικό μας βλέμμα. Η ποιητική συλλογή «Άνθρωπος & Χρόνος» του Δημήτρη Βίκτωρ και της Κατερίνας Αγγελάκη-Ρουκ (ποιήτρια του πάθους) είναι ο τρόπος δύο ανθρώπων να χαράξουν ένα αξιακό σύμπαν και να φωτίσουν πλευρές μιας αφανούς πραγματικότητας .
Να σκεφτούν δηλαδή τον κόσμο εξαρχής, να στοιχειοθετήσουν μια ηθική συμπεριφορά , να χρησιμοποιήσουν την «πρισματική έκφραση» για να διυλίσουν τις ιδέες και συναισθήματα , να ψηλαφήσουν το φθαρμένο ύφασμα της ζωής, να εκφράσουν τα αισθήματα και ταυτόχρονα να τα ειρωνευτούν .Και μαζί με αυτούς και εμείς!
Συνδυάζοντας οι δύο ποιητές ,πεζά ποιητικής θερμοκρασίας με ολιγόστιχα ποιήματα , με μάτια ζωγράφων και αυτιά μουσικών, βρίσκουν στη φύση την αφορμή της ποιητικής τους πράξης και την εκτέλεσή της στην άρση των ορίων μεταξύ εσωτερικού και εξωτερικού κόσμου, στην εξόρυξη αναφορών από το πολυδιάστατο τοπίο και τον Χρόνο , αλλά και από ένα νοερό αποθετήριο εικαστικών, επιστημονικών , αστρονομικών ,φιλοσοφικών και λογοτεχνικών διακειμένων.
Ο κυνικός –συμπονετικός Χρόνος και ο αδύναμος-δυνατός Άνθρωπος συμπλέκονται, διαπληκτίζονται, εναρμονίζονται, επικοινωνούν , αλλά οπωσδήποτε κυριαρχούν. Ο τίτλος «Άνθρωπος & Χρόνος» μας πηγαίνει από τη μέτρηση του Χρόνου ,το άγχος του Χρόνου και το τικ τακ της καρδιάς , επιβεβαίωση της ύπαρξης , μέχρι το χτύπημα στην πόρτα που υπόσχεται μια παρουσία.
Ο ήχος απαραίτητο συστατικό της ζωής , αλλά και ο Θάνατος , η αναπόφευκτη απόληξή της. Ο Θάνατος δεν είναι το μόνο γεγονός , που συμβαίνει στη ζωή του Ανθρώπου , αλλά ένα από εκείνα που ανατρέπουν ισορροπίες , που ο ίδιος έχει πετύχει .Άλλωστε όλα στη ζωή του Ανθρώπου είναι και φθαρτά και πρόσκαιρα.
Ο Χρόνος είναι γραμμικός σύμφωνα με τον συμβατικό τρόπο που τον αντιλαμβάνονται οι άνθρωποι, με την αλληλουχία παρελθόν-παρόν-μέλλον, ή κυκλικός –καμπυλωτός και οι μνήμες μας από το παρελθόν δεν αποτελούν παρά αναμνήσεις από και οράματα για το μέλλον ; Παλινδρόμηση ή κυκλικός χρόνος ; Ο Χώρος και ο Χρόνος σχετίζονται άμεσα μεταξύ τους; Τι είναι τελικά ο Χρόνος ;
Πώς προέκυψε το Ανθρώπινο γένος και γιατί διατηρείτε στη ζωή σε έναν πλανήτη σαν τον δικό μας ; Κατέχουμε μια ειδική θέση στο Σύμπαν και το πεπρωμένο μας ορίζει να υπάρχουμε σε αυτό ; Προς τα πού οδεύουμε ως είδος και για ποιο λόγο ; Πώς βρεθήκαμε στη ζωή ;
Εμείς οι Άνθρωποι είμαστε όντα με χρονικό προσανατολισμό ; Μήπως όταν κοιτάζουμε τη νύχτα ψηλά στον ουρανό βλέπουμε το παρελθόν των αστεριών και των γαλαξιών ; Βλέπουμε και μελετάμε αναμνήσεις στο διάστημα ; Ποια ήταν «η γέφυρα του χρόνου» των αρχαίων Ελλήνων;
Ο Άνθρωπος μπορεί να ευτυχήσει σαν γίνει αθάνατος ; Τι νόημα έχει αυτό ; Να γνωρίσεις το μέγα μυστικό της ζωής και του θανάτου , αλλά πώς να το γνωρίσεις ; Ο θάνατος είναι η ανώτατη γνώση της έσχατης αλήθειας ; Το εγώ αντέχει την ιδέα του θανάτου ; Πότε είμαστε ευτυχισμένοι ; Αληθινό είναι κι εκείνο που χάθηκε για πάντα ;
Παράξενο πράγμα , χάνοντας ο Άνθρωπος αποκτάει την αίσθηση για το πόσο ανεπανάληπτη είναι η περασμένη του ζωή , και το σμίξιμο του χαμένου και του σημερινού, γεννάει μια ιδιαίτερη χαρά. Ίσως η προσπάθεια της επιστροφής στο παρελθόν να είναι μια αμυντική αντίδραση ; Χωρίς αναμνήσεις πώς να ζήσεις;
Ο Άνθρωπος είναι κύριος του κόσμου και του εαυτού του ; Ποιος είμαι ; Τι είμαι ; Τα ερωτήματα αυτά αποτελούν τους κεντρικούς άξονες της πολυεπίπεδης αυτής πραγματείας. Παράλληλα το βιβλίο αυτό μας θυμίζει ότι ως Άνθρωποι είμαστε φτιαγμένοι όχι μόνο «από το υλικό των ονείρων» (Σέξπιρ) αλλά και από αναμνήσεις οι οποίες συνθέτουν την αφήγηση της δικής μας ζωής , όπως επίσης είμαστε κατασκευασμένοι από αστερόσκονη !!
Ο Άνθρωπος που συνεχίζει να ζει όσο είναι ζωντανός , που χαίρεται, που λυπάται , που αγαπάει που δημιουργεί ,που έχει απορίες , που ξαναζεί τη ζωή του μέσα από τις αναμνήσεις του κι ομορφαίνει μ΄ αυτές τη ζωή του και τη ζωή των άλλων, αυτός κατορθώνει να αντισταθεί στον Χρόνο , που δαμάζει τα πάντα. Η Τρίτη ηλικία δεν είναι χρόνος παραίτησης και εγκατάλειψης , αλλά Χρόνος ώριμης και μεστής δημιουργίας .
Χρόνος που μένει σε καθέναν απ΄ αυτούς τους Ανθρώπους , που αφού εκπλήρωσαν το χρέος τους απέναντι στην κοινωνία κι αποσύρθηκαν απ΄ τον αγώνα της βιοπάλης , άνοιξαν έναν καινούργιο δρόμο γι΄ αυτούς και για μας. Αυτόν της γνώσης και της δημιουργίας. Ο Χρόνος είναι καλύτερος κριτής στις πράξεις των Ανθρώπων.
Ο Χρόνος είναι πολύτιμο αγαθό , που οφείλουμε να το αξιοποιούμε με κάθε τρόπο και να το σεβόμαστε αλλά στην αντικειμενική του διάσταση. Αυτή δηλαδή που ισχύει πέρα από τους «βιορυθμούς» και τη νοοτροπία των δρώντων προσώπων. Γιατί πέρα από το πώς αντιλαμβάνεται κάποιος τη χρονική στιγμή , που ανάλογα με τη διάθεση ή τα βιώματά του γίνεται ή νιώθεται μεγαλύτερος ή μικρότερος , υπάρχει η έννοια του Χρόνου ως πραγματική οντότητα.
Που έχει υπόσταση , μέγεθος και αξία, την οποία κανένας δεν μπορεί να προβλέψει χωρίς να υποστεί τις συνέπειες μιας τέτοιας ασύνετης συμπεριφοράς. Γιατί συμβαίνει ο Χρόνος να είναι σκληρός να κρίνει αμείλικτα και δυστυχώς για όλους μας να μην γυρίζει πίσω.
Άρα θα πρέπει να τον κατανοήσουμε σωστά. Να δούμε τη δική μας ασημαντότητα , μέσα στην απεραντοσύνη του και να νιώσουμε την ανάγκη να συμφιλιωθούμε με την ιδέα ότι κρινόμαστε μέσα στο διάβα του αμείλικτα και κάποιες φορές λυτρωτικά.
Θέλουμε να σταματήσουμε τον διαβολεμένο χρόνο να περνά από πάνω μας. Πάνω στις ρυτίδες μετράμε τα χρόνια και πληγωνόμαστε. Μπορεί να αλλάξει το βλέμμα του Ανθρώπου ; Πάντα θα προδίδει το πέρασμα του Χρόνου. Όλοι κουβαλάμε το βάρος της ηλικίας στο βλέμμα.
Ο χρόνος είναι αμείλικτος αλλά ολοδικός μας. Ο Χρόνος μας περιποιείται όλους… Ο Χρόνος κουβαλά την φθορά και τον Θάνατο. O Θάνατος βουτάει τα γεγονότα στο κεχριμπάρι του Χρόνου… Η ποιητική αυτή συλλογή είναι ο ίδιος Άνθρωπος ,η ύλη του που διαπερνά Χρόνους και καιρούς , ο άνθρωπος που σαν φευγαλέα σταγόνα , κι αν χάνεται στη μεγάλη αφήγηση των λαών, το απόθεμά του σχηματίζει σταλακτίτες στα σπήλαια της ανθρώπινης ιστορίας.
Το Παρελθόν του Ανθρώπου αφήνει σημάδια που επουλώνονται όχι μόνο με τη λήθη , αλλά κυρίως με την αναϋφανση της μνήμης, η οποία θα βάλει τα πράγματα στη θέση τους και τα πάθη θα ανακουφιστούν θεραπευμένα. Βλέπουμε στο βιβλίο τη σχέση της Μνήμης με τον Χρόνο, το πώς κάτι που συμβαίνει στο Παρόν αρχίζει κάτω από δεδομένες περιστάσεις να λειτουργεί σαν πύλη εισόδου στο Παρελθόν.
Με τη διαφορά ότι μια τέτοια πύλη δεν στέκει διάπλατα ανοιχτή, δεν επιτρέπει μια κατευθείαν πρόσβαση στο μνημονικό υλικό που παραμένει σε μεγάλο βαθμό άτακτο και συγκεκριμένο και χρειάζεται πολλαπλές προσεγγίσεις. Το Παρελθόν δεν αντιπροσωπεύει μια κατάσταση που μπορούμε να πλησιάσουμε καθ΄ ολοκληρίαν ή να αντιμετωπίσουμε κατά μέτωπον.
Η επαφή μας μαζί του δεν είναι η πορεία της ευθείας γραμμής αλλά η κίνηση την οποία διαγράφει η τεθλασμένη : μια κίνηση ασυνεχής και διακεκομμένη που μετατρέπει την ανάμνηση και το βίωμα σε ρευστά ψηφία ενός οριστικά χαμένου συνόλου –σκιές που εμφανίζονται μπροστά μας χάρη στο παραθυράκι το οποίο έχει ανοίξει στιγμιαία στη συνείδησή μας το Παρόν.
Το ανικανοποίητο, η προσωπική αντιμετώπιση του έρωτα , η αυτογνωσία, η αθανασία , η μνήμη, η λήθη , η μοναξιά ,η ευτυχία, η δυστυχία, ο έρωτας, η γνώση, η αδυναμία επαφής δηλαδή επικοινωνίας, η φθορά και η παραφθορά ,τα πάθη , η αλλαγή , η αβεβαιότητα, το άγχος ,η ελπίδα, η εντροπία ,το χάος δίπλα στα μεγάλα θέματα του Χώρου, του Χρόνου , της κυκλικής ροής των πραγμάτων ,του
Είναι , του απόλυτου Μηδέν, του άπιαστου παρόντος , του απείρου, της κατάδυσης στο παρελθόν ,της άγνοιας του μέλλοντος , του φόβου του θανάτου, του αμείλικτου Θανάτου αποτυπώνονται λελογισμένα στους στίχους και στους στοχασμούς των δύο ποιητών. Στίχοι που μπορούν να εκληφθούν και ως γνωμικά ή αποτιμήσεις και αμφίσημα συμπεράσματα.
Οι ονειρικές και εικαστικές εικόνες δημιουργούν , και μέσω των ασύνδετων λέξεων, απόντων των αρμών, ένα κόσμο ρευστό και τυχαίο, διαρκώς μεταβαλλόμενο και απρόσμενο, χωρίς συνοχή και συγκρότηση, γυμνό. Δείγμα γραφής : Άνθρωπος …Έχω επινοήσει άπειρους μύθους για την αθανασία.
Το έκανα από την ανάγκη μου να παρηγορηθώ. Έκανα την πλάνη μου τέχνη για να αντέξω . Πάντα όμως έρχεται μπροστά μου η δική σου αλήθεια και σκέφτομαι πως χωρίς την ύπαρξής σου ή μάλλον την αίσθηση, δεν θα ζούσα τώρα αυτό το μαρτύριο της συνείδησης πως βιώνω τώρα και θα πάψω να το ζω με βεβαιότητα στο μέλλον. Ναι, μαρτύριο είναι αυτό γιατί :
Το εγώ δεν αντέχει την ιδέα του θανάτου. Χρόνος Είναι σπουδαίο το ότι γνωρίζεις το τέλος σου, παρόλο που γκρινιάζεις πως εξαιτίας αυτής της γνώσης είσαι τραγικό ον… «Είναι περίεργο πως βρέθηκε εδώ Γεννιέσαι κι αρχίζει η ιστορίας σου.
Όσο στο παρελθόν κι αν ψάξεις , η αρχή Δεν θα γραφτεί σ΄ επίσημη ταυτότητα. Ακόμη κι όταν φτάσεις στα ελάχιστα στοιχεία Τα μικροσκοπικά για τις ανθρώπινες αισθήσεις Πάλι θα μείνεις με μεγάλη απορία Καθώς θ΄ ανοίγεται μπροστά σου Μια καινούργια ιστορία…»
Και καθώς ανοίγεται μπροστά σου μια καινούργια ιστορία, έχεις λόγο να σκέφτεσαι και να δημιουργείς… Κατρακυλάει ο Σίσυφος με τον βράχο στον ώμο και ξανά ανηφορίζει στη δόξα της ματαιότητας καθότι είναι προτιμότερο ς αυτός ο αγώνας από το να ζούμε μάταια. Αποκτάει νόημα και περιεχόμενο η ζωή. Αξιοπρέπεια και ήθος .Αφήνει τη ματαιότητα των ματαιοτήτων στους θεοσεβούμενους του άλλου κόσμου. Το παιχνίδι πάντα κερδίζει. Δεν υπάρχει νικητής και ηττημένος.
Ο Έρωτας είναι η υπέρτατη δύναμη , είναι το ύψιστο βίωμα, για μια στιγμή, έστω, της ολοκλήρωσης, αφοπλίζει τον θάνατο και τον θανατώνει… Σαν το δέντρο είναι ο Άνθρωπος, έχει ανάγκη από ρίζες που γειώνουν την ύπαρξή του όταν έχει χαθεί ο πολικός αστέρας του προσανατολισμού του μέσα στην ομίχλη.
Ο τόπος αυτός φέρει μέσα του τη μύχια μνήμη αλλοτινών εποχών , συμβάντων που έλαβαν χώρα εδώ, στα ίδια βράχια , στην ίδια θάλασσα. Περπατάμε πάνω σε αμέτρητα χνάρια , πάνω σε διασκελισμούς προγόνων που άφησαν πάνω στη γη τα αόρατα σημάδια της δικής τους ζωής.
Με τη φαντασία μας προσπαθούμε να υφάνουμε τον ιστό μιας αρχέγονης μνήμης που η λήθη ροκανίζει ακατάπαυστα , πιστοποιώντας τη θνητότητα της ανθρώπινης ύπαρξης .Της ανθρώπινης ιστορίας που γράφεται και σβήνεται διαρκώς πάνω σε αυτόν τον τόπο. Σ΄ έναν τόπο όπου ο απόηχος ενός μακρινού και λησμονημένου Παρελθόντος συνυπάρχει μυστηριωδώς μ΄ ένα άγνωστο και απροσδιόριστο Μέλλον.
Και εκεί ακριβώς έγκειται η δική μας ευθύνη. Να παραδώσουμε αυτόν τον τόπο στις μελλοντικές γενιές όχι μόνον με το αποτύπωμα της δικής μας εποχής , αλλά αν είναι δυνατόν κατάφορτο με όλα εκείνα που τον συγκροτούν , τον καθορίζουν και εν τέλει τον μνημονεύουν. Μια εκ βαθέων επίκαιρη ποίηση, μια εκστατική, εμπνευσμένη ποιητική συλλογή.
Μια ασυμβίβαστη ποιητική αρτιότητα .Μια ποίηση που κυριαρχείται από τη διαίσθηση και τον αισθησιασμό, απελευθερωμένη από θεωρίες , υποκρισίες και διανοουμενίστικες εκφράσεις. Δύο ποιητές που πατάνε γερά στα πόδια τους , γεμάτοι αρχαιογνωσία και επιστήμη , τρυφεροί , χοϊκοί και γόνιμοι «υπηρέτες» του Χρόνου και της συμπαντικής έκρηξης (BING BANG), φίλοι του Απόλλωνα κυρίως αλλά και του Διονύσου. Μεστές λέξεις , ήσυχες , χωρίς βαρύ φορτίο συμβόλων ή αλληγοριών.
Η ποιητική συλλογή « Άνθρωπος & Χρόνος-Human…Time » έρχεται να μουδιάσει το πίσω μέρος του μυαλού , να γρατσουνίσει τα καθωσπρέπει, να προβοκάρει την κανονικότητα , να παίξει την μπάλα κάθετα. Ενδοσκοπικό , μεστό , πρωτότυπο και γοητευτικό βιβλίο. Ένα ποιητικό-φιλοσοφικό κείμενο. Η σύγχρονη επιστημονική γνώση περνάει στην ποίηση…
Είναι ένα βιβλίο που προσφέρει την ευφροσύνη του αποκαλυπτικού θάμβους , την απόλαυση των εύθραυστων συναφειών, την ευχαρίστηση των απροσδόκητων συγκοπών, τη μελαγχολία των ελεγειακών τονισμών, τη μαγγανεία των υπόγειων κυματισμών, την υποβολή των εύγλωττων υπαινιγμών , τη μαγεία των ρυθμικών αλλαγών , το κέφι των κλιμακούμενων αναβαθμών, τον ενθουσιασμό των ορμητικών ανατροπών, την πανδαισία των άσκοπων διαδρομών , αλλά και χωρίς άλλο τη μεταφυσική ακρίβεια του αισθήματος της φόρμας.
Ένα κείμενο-τροφή για σκέψη. Ένα βιβλίο δίγλωσσο , γραμμένο στα Ελληνικά και Αγγλικά , ένα βιβλίο που το προλογίζουν ο Καθηγητής Φυσικής Υψηλών Ενεργειών και Ακαδημαϊκός Δημήτρης Νανόπουλος , ο Αστροφυσικός Διονύσης Σιμόπουλος και ο «γκουρού»(Emeritus) της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας του Πανεπιστημίου του Καίμπριτζ Πήτερ Μακρίτζ. Άριστη μετάφραση στην Αγγλική από τον Ελληνιστή Φίλιπ Ραμπ. Στο εξώφυλλο του βιβλίου η μαύρη γραμμή συμβολίζει τον Χρόνο και το κόκκινο Χ που διακόπτει την μαύρη γραμμή , τον Άνθρωπο.
Ο Νομπελίστας Ποιητής και θεατρικός συγγραφέας Ντέρεκ Ουόλκοτ (Ο Όμηρος της Καραϊβικής) λέει : «Η ποίηση που είναι της τελειότητας ο ιδρώτας, αλλά που πρέπει να φαίνεται φρέσκια σαν στάλα βροχής σε μέτωπο αγάλματος , συνδυάζει το φυσικό με το κρύο μάρμαρο, κλίνει και τους δύο χρόνους συγχρόνως : το Παρελθόν και το Παρόν , αν το Παρελθόν είναι το γλυπτό και το Παρόν οι δροσοσταλίδες ή οι βροχοστάλες στο μέτωπο του Παρελθόντος .Υπάρχει η θαμμένη γλώσσα και μαζί υπάρχει και το προσωπικό λεξιλόγιο .Η διαδικασία της ποίησης είναι διαδικασία ανασκαφής και αυτοανακάλυψης…» Πρόκειται για Αριστούργημα. Διαβάστε το.
Η Ποιήτρια Κατερίνα Αγγελάκη –Ρουκ γεννήθηκε στην Αθήνα το 1939.Σπούδασε στην Αθήνα, στην Γαλλία και αποφοίτησε στη Γενεύη, σαν μεταφράστρια και διερμηνέας στα ελληνικά , αγγλικά , γαλλικά και ρωσικά. Τα ποιήματά της μεταφράστηκαν σε περισσότερες από δέκα γλώσσες. Το 1984 πήρε το κρατικό βραβείο ποίησης και το 2000 το βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών και το 2014 βραβεύτηκε με το Μεγάλο βραβείο γραμμάτων για το σύνολο του έργου της. Έχει εκδώσει μέχρι σήμερα είκοσι ποιητικές συλλογές.
Ο Δημήτρης Βίκτωρ γεννήθηκε στην Άρτα το 1956. Δεν έκανε Πανεπιστημιακές σπουδές. Ζει και εργάζεται στην Αθήνα. Άλλα έργα του είναι : Το μυθιστόρημα «Εξουσία Βλαχάρα» και η ποιητική συλλογή «Είναι –Being».
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου