Προς ενεργειακή δημοκρατία

- Σε Καρδίτσα, Σίφνο,  Λαμία, Εύβοια σχήματα πολιτών αμφισβητούν το μοντέλο της κεντρικής πηγής όπως συμβαίνει σε ολόκληρη την Ευρώπη

Δεν θα αργήσει η ημέρα που σε ένα από τα πιο όμορφα κυκλαδίτικα νησιά, τη Σίφνο, ομάδα κατοίκων θα καλύπτει από ανανεώσιμες πηγές τις ανάγκες του τόπου σε ενέργεια. Ανάλογες κινήσεις έχουν τελευταία δρομολογηθεί και σε άλλες περιοχές της χώρας, όπως στην Καρδίτσα, στη Λαμία, στην Εύβοια κ.α. 

 

Η μετάβαση σε μια ενεργειακή... δημοκρατία αποτελεί, εδώ και καιρό, το ζητούμενο και έχει βρεθεί στο επίκεντρο των συζητήσεων σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Το παραδοσιακό μοντέλο του κεντρικού ενεργειακού εφοδιασμού ως η βέλτιστη λύση για την Ευρώπη πλέον αμφισβητείται, στη βάση ενός σκεπτικού που στηρίζει ότι τα «κοινά αγαθά» δεν είναι ιδιωτικά, ούτε δημόσια, δεν ανήκουν σε κάποιον κλειστό σύλλογο, αλλά μπορούν και πρέπει να χρησιμοποιούνται για κοινούς βιώσιμους σκοπούς. 

Δεν είναι τυχαίο ότι τα τελευταία χρόνια έχουν ιδρυθεί περί τα 2.200 ενεργειακά συνεργατικά σχήματα πολιτών στην Ευρώπη. Ορισμένα από αυτά δεν έχουν παρά λίγες δεκάδες μέλη (π.χ., σε ένα μικρό βρετανικό χωριό σχηματίστηκε συνεταιρισμός με μόλις 60 κατοίκους). Αλλες ενεργειακές κοινότητες όμως συσπειρώνουν κάτω από την... ομπρέλα τους χιλιάδες πολίτες - ένα σχήμα στη Γαλλία έχει φτάσει τα 60.000 μέλη και ένα αντίστοιχο στο Βέλγιο ξεπερνά τα 40.000 μέλη.  

Στην Ελλάδα, η οποία συνήθως ακολουθεί με καθυστέρηση τις ευρωπαϊκές τάσεις, μόλις την περασμένη εβδομάδα τέθηκε σε διαβούλευση το πολυαναμενόμενο νομοσχέδιο για τις ενεργειακές κοινότητες, το οποίο, όπως παραδέχονται οι λιγοστές ακόμη ομάδες ελλήνων πολιτών που κινούνται στον χώρο του ενεργειακού συνεργατισμού, στρέφεται προς τη σωστή κατεύθυνση.

Ηδη δραστήριες ομάδες από την Καρδίτσα και τη Σίφνο έχουν στρώσει το έδαφος και ετοιμάζονται να μπουν δυναμικά στην παραγωγή ενέργειας, ενώ μια εξειδικευμένη εταιρεία επιστημονικών συμβούλων από τη Λαμία «παντρεύει» επενδυτές με ομάδες πολιτών που θέλουν να... ποντάρουν στην παραγωγή ενέργειας από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ). 

Οι συμμετοχές πολιτών, αν και μικρές ακόμη, είναι σημαντικές. Αλλωστε, ανεξαρτήτως μεγέθους, σκοπός είναι οι τοπικοί πληθυσμοί να έχουν στα χέρια τους την παραγωγή ενέργειας ώστε τα οφέλη και τα κέρδη να παραμένουν στην τοπική οικονομία. 

 

Ο επίτροπος για το κλίμα και την ενέργεια κ. Μιγκέλ Αρίας Κανιέτε έχει επανειλημμένως δηλώσει ότι τέτοιες πρωτοβουλίες αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι του μελλοντικού σχεδιασμού της ενεργειακής αγοράς και πρέπει να ενθαρρυνθούν ώστε να γίνουν μια επιλογή για όσο το δυνατόν περισσότερους καταναλωτές.

 

«Οπως ακριβώς ορισμένοι καταναλωτές θέλουν να παράγουν τη δική τους ηλεκτρική ενέργεια, άλλοι θέλουν να συσπειρωθούν όσον αφορά την προμήθεια ενέργειας. Πολλοί καταναλωτές βλέπουν πλεονεκτήματα στο να εξουσιοδοτούν μεσάζοντες για τη λήψη αποφάσεων, οι οποίοι θα ενεργούν εξ ονόματός τους. Θα πρέπει να είναι ελεύθεροι να το κάνουν αυτοί» ανέφερε ο επίτροπος.  

Στην Ελλάδα, η Συνεταιριστική  Εταιρεία Σίφνου (ΣΕΣ), στην οποία συμμετέχουν 121 κάτοικοι του νησιού (στόχος είναι να φτάσουν τα 400 μέλη), έχει ήδη καταθέσει στη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας φάκελο και ζητεί άδεια παραγωγής ενέργειας προκειμένου να καλύψει τις ενεργειακές ανάγκες του νησιού από ΑΠΕ (10 μεγαβάτ από ανεμογεννήτριες και δύο μεγαβάτ από φωτοβολταϊκά πάνελ) και να βάλει τέλος στην εξάρτηση από το πετρέλαιο. 

 

«Εχουμε ακόμη δρόμο μπροστά μας. Αφού πάρουμε την άδεια παραγωγής, θα ακολουθήσουν 11 μελέτες (γεωλογική και γεωτεχνική, περιβαλλοντικών επιπτώσεων, μηχανικού, λιμενικών έργων κ.λπ.) συνολικού προϋπολογισμού 800.000 ευρώ. Θα κατατεθούν μαζί με την άδεια παραγωγής ώστε να εγκριθεί η άδεια εγκατάστασης και να ξεκινήσει το έργο, το οποίο εκτιμάται ότι θα πάρει δύο χρόνια» αναφέρει στο «Βήμα» ο πρόεδρος της ΣΕΣ κ. Απόστολος Δημόπουλος.

Για τη Σίφνο έχει προταθεί ένας υβριδικός σταθμός παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας με αντλησιοταμίευση, μια ώριμη και σχετικά φθηνή τεχνολογία αποθήκευσης ενέργειας. Το έργο εκτιμάται ότι θα κοστίσει περί τα 40 εκατ. ευρώ. Για να συγκεντρωθεί το απαραίτητο κονδύλι, τα μέλη του συνεταιρισμού έχουν στο πλευρό τους την Ευρωπαϊκή Συνομοσπονδία Ενεργειακών Συνεταιρισμών (RESCoop).

Ωστόσο οι μηχανισμοί για δανειοδότηση (π.χ., από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων) ή για αναζήτηση χρηματοδότησης από ΕΣΠΑ και περιφερειακά προγράμματα δεν μπορούν να κινηθούν αν δεν υπάρχει άδεια παραγωγής.

Διευκολύνσεις για αδειοδοτήσεις και χρηματοδότηση

Σύμφωνα με τον αρμόδιο της Greenpeace σε θέματα ενέργειας κ. Ιγνάσιο Ναβάρο, στα θετικά του σχεδίου νόμου για τους ενεργειακούς συνεταιρισμούς συγκαταλέγεται η δυνατότητα αξιοποίησης της ηλιακής ενέργειας (μέσω της «εικονικής» αυτοπαραγωγής με φωτοβολταϊκά) τόσο για ιδιοκατανάλωση όσο και για άσκηση κοινωνικής πολιτικής ενάντια στην ενεργειακή φτώχεια σε ευάλωτα νοικοκυριά.

Με την εικονική αυτοπαραγωγή μπορεί να συμψηφίζεται η παραγόμενη ηλεκτρική ενέργεια με την ενέργεια που καταναλώνεται σε κτίρια του αυτοπαραγωγού, τα οποία δεν βρίσκονται στον ίδιο χώρο με τον σταθμό ΑΠΕ.

Ωστόσο, όπως αναφέρει ο κ. Ναβάρο, στις τελικές ρυθμίσεις θα πρέπει να αναφέρεται ρητά ότι οι ενεργειακοί συνεταιρισμοί αφορούν αποκλειστικά και μόνο δραστηριότητες που σχετίζονται με τις ΑΠΕ και την εξοικονόμηση, και όχι με συμβατικά καύσιμα, ώστε να συνεισφέρουν στην εκπλήρωση των στόχων της Συμφωνίας του Παρισιού για το Κλίμα.

Είναι αξιοσημείωτο ότι οι Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΟΤΑ) θα μπορούν πλέον να μετέχουν σε έναν ενεργειακό συνεταιρισμό λαμβάνοντας ως και το 49% των συνεταιριστικών μερίδων της, προφανώς προκειμένου να συμπράξουν με ιδιώτες ώστε να μπουν στο παιχνίδι της ηλεκτροπαραγωγής όταν η ΔΕΗ θα κληθεί να πουλήσει το 40% του λιγνιτικού της δυναμικού, καθώς στο νομοσχέδιο δεν γίνεται σαφές αν οι δραστηριότητες μιας ενεργειακής κοινότητας περιορίζεται στις ΑΠΕ.

Πάντως, σε γενικές γραμμές ικανοποιούνται οι απαιτήσεις των λίγων συνεταιρισμών που λειτουργούν στην Ελλάδα, λέει ο κ. Δημόπουλος, και τα λεγόμενά του βρίσκουν σύμφωνο και τον αντιπρόεδρο της ενεργειακής κοινότητας «Ηλέκτρα», από τη Λαμία, κ. Δημήτρη Κιτσικόπουλο.

Η «Ηλέκτρα», μια πολυπολιτισμική και διεπιστημονική ομάδα επιστημόνων, έχει ως σκοπό να προωθήσει το μοντέλο των ενεργειακών συνεταιρισμών στην Ελλάδα. «Εχουμε δύο κατευθύνσεις. Η πρώτη είναι η ενημέρωση και η δεύτερη αφορά τη λειτουργία ορισμένων έργων. Ηδη προσπαθούμε να δημιουργήσουμε έναν ενεργειακό συνεταιρισμό στη Λαμία, με τη συμμετοχή αγροτών που έχουν φιστικιές και ελιές, και έναν ακόμη στη Βόρεια Εύβοια» σημειώνει ο κ. Κιτσικόπουλος.

Σύμφωνα με τον κ. Δημόπουλο, τα σημαντικότερα σημεία του νομοσχεδίου αφορούν τις διευκολύνσεις στις αδειοδοτήσεις και τις δυνατότητες που ανοίγονται για χρηματοδότηση, π.χ., από τον αναπτυξιακό νόμο και άλλα προγράμματα χρηματοδοτούμενα από πόρους εθνικούς και της Ευρωπαϊκής Ενωσης.


Τράτσα Μάχη
 tovima.gr/