Τρουφοsuccess story από την Ήπειρο

Το TroufaClub και το ΤΕΙ Ηπείρου δείχνουν τον δρόμο για την παραγωγή της πολύτιμης τρούφας από το ταπεινό πουρνάρι. 

 Live your myth in Greece». «Greece. All time classic». Δύο από τα πολλά σλόγκαν που ταξιδεύουν πολλά χιλιόμετρα μακριά για να προσελκύσουν τουρίστες σε μια χώρα “ευλογημένη” και προβεβλημένη ποικιλοτρόπως. 



Οι ευφάνταστες καμπάνιες του Υπουργείου Τουρισμού και του ΕΟΤ που κάνουν το γύρο του κόσμου, εκτός από σλόγκαν, περιλαμβάνουν φυσικά εικόνες και ήχους.

Ονειρικά χιονισμένα τοπία και extreme sports στη φύση το χειμώνα, γαλαζοπράσινα νερά, ηλιοβασιλέματα και καλλίγραμμα κορίτσια, να απολαμβάνουν τον ήλιο, δίπλα σε κάποια πισίνα πολυτελούς ξενοδοχείου, το καλοκαίρι. Με υπόκρουση lounge μουσικές, φυσικά.

Αυτή όμως, είναι η Ελλάδα και το τουριστικό της «προϊόν»; Λίγο κρασί, λίγο θάλασσα και όλα τα παραλειπόμενα; Πρόκειται για μερικά μόνο από τα ερωτήματα, που διατυπώνουν και οι επαγγελματίες του τουρισμού, εδώ στην Ήπειρο, η οποία έχει χαρακτηριστεί ως «κρυμμένος θησαυρός».

Η Περιφέρειά μας, η πιο φτωχή στην Ευρώπη, είναι πλούσια σε συγκριτικά πλεονεκτήματα, κάποια από τα οποία παραμένουν ανεκμετάλλευτα. Ανάμεσα σε αυτά που δεν τα έχουν πάρει μυρωδιά οι αρμόδιοι, είναι η καλλιέργεια, η συλλογή, το κυνήγι και η γαστρονομική δοκιμή τρούφας, που αποτελούν, συνδυαστικά, μια παροχή εναλλακτικού τουρισμού. «Μα τι σχέση έχει η Ήπειρος με τον πολύτιμο αυτό μύκητα;» θα αναρωτηθούν εύλογα οι περισσότεροι.

Το κυνήγι της τρούφας

Την απάντηση την πήραμε ένα καυτό απόγευμα του Αυγούστου στο δροσερό Δεμάτι Ανατολικού Ζαγορίου. 

Το Δεμάτι δεν αποτελεί τοπ τουριστικό προορισμό, όπως άλλα χωριά του Ζαγορίου, όπου η απότομη ανάπτυξη, τα προηγούμενα χρόνια, τα έφερε πρώτα στις προτιμήσεις εγχώριων και ξένων επισκεπτών. 

Δεν θα δεις ξενοδοχεία και άναρχα παρκαρισμένες Porsche στα καλντερίμια, αλλά το μάτι σου θα χορτάσει φύση, η μύτη σου μυρωδιές και ο ουρανίσκος σου γεύσεις. 

Εκεί μας περίμεναν οι παθιασμένοι με την τρούφα και τη φύση άνθρωποι του TroufaClubΗ σελίδα στο Facebook Βασίλης Μυλωνάς, Κατερίνα Νόλα και Χρήστος Ζιάβρος.

Κυνήγι τρούφας στο Δεμάτι Ζαγορίου, με την Κατερίνα Νόλα και τους πιστούς της φίλους.

 Μαζί τους, τέσσερις τετράποδοι φίλοι, οι οποίοι σε αντίθεση με τα υπόλοιπα κυνηγόσκυλα δεν ξετρυπώνουν πουλιά ή λαγούς. Είναι ειδικά εκπαιδευμένοι στο κυνήγι τρούφας, ίσως από τους καλύτερους κυνηγούς στην Ευρώπη. 

Αυτό το διαπιστώσαμε όταν ξεχυθήκαμε σε ένα «μονοπάτι τρούφας», όπως έχει χαρακτηριστεί από τους ίδιους. Πρόκειται για μια διαδρομή, στην οποία μετά από αρκετές αυτοψίες, έχει διαπιστωθεί ότι το έδαφος κρύβει το «σκόρδο των πλουσίων». 

Δεν άργησαν πολύ τα σκυλιά να μας αποδείξουν ότι στο Δεμάτι υπάρχει άγρια τρούφα, καθώς μετά από λίγα λεπτά κρατούσαμε στα χέρια μας τα μαύρα μανιτάρια με την έντονη μυρωδιά. Οδηγός των κυνηγών τρούφας είναι τα δέντρα, ο καιρός και το χώμα. 

Η Κατερίνα, από τους πρώτους ανθρώπους στην Ελλάδα που αποφάσισε να ασχοληθεί με το θέμα, μας δείχνει τον «κύκλο της τρούφας» γύρω από ένα δέντρο. «Σίγουρα, εδώ κρύβεται τρούφα», λέει με βεβαιότητα. Η τρούφα έχει τραβήξει όλη την υγρασία και γύρω από τη βελανιδιά το μέρος είναι ξηρό, ενώ λίγα εκατοστά πιο πέρα, η πρασινάδα οργιάζει.

Όταν νιώθουμε κάτω από τα πόδια μας το έδαφος ανασηκωμένο, με το ειδικό εργαλείο σκάβουμε ελαφρώς το χώμα και αποκαλύπτεται η τρούφα, η οποία “ζει” 7 ημέρες εντός και 7 ημέρες εκτός της γης. 

Μαύρη τώρα, λευκή και ακόμη πιο πολύτιμη το χειμώνα. H Tuber magnatumΣτο agriamanitaria.gr συλλέγεται από Οκτώβριο μέχρι Δεκέμβριο, η Tuber melanosporumWikipedia από Δεκέμβριο έως 15 Μαρτίου, η Tuber borchiiΣτο agriamanitaria.gr, από 15 Ιανουαρίου έως τέλος Απριλίου και η Tuber aestivumWikipedia από Μάιο έως τέλος Δεκεμβρίου.

Στην περιοχή δεν υπάρχει μόνο ένα μονοπάτι, αλλά πολλά, ανάλογα με την εποχή, το υψόμετρο και τα χιλιόμετρα που έχει τη διάθεση να διανύσει κάποιος. Τα περισσότερα μέχρι πρότινος ήταν αναξιοποίητα, την ώρα που σε ανάλογες περιπτώσεις στο εξωτερικό, υπάρχει ειδική σήμανση. «Δεν είναι διαδεδομένη αυτή η δραστηριότητα στην Ελλάδα», εξηγεί ο Βασίλης. 

Όμως κυρίως οι Κινέζοι και οι Ισραηλινοί τουρίστες που εξορμούν στην περιοχή μας, μαγεύονται από τη φύση, το κυνήγι των «διαμαντιών της γαστρονομίας» και τις οδηγίες του Βασίλη, της Κατερίνας και του Χρήστου και δεν στέκονται στην έλλειψη εξοικείωσης της τοπικής κοινωνίας με τέτοιου είδους δραστηριότητες.

Ευχή των ανθρώπων του TroufaClub, είναι να συνδεθεί το όνομα της Ηπείρου με την τρούφα. Παράλληλα, να αναδειχθούν οι ιδιαίτερες αξίες του φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος της Ηπείρου, στηρίζοντας δραστηριότητες εναλλακτικού τουρισμού.

Το κυνήγι για όσους τυχερούς βρεθούν στο Δεμάτι, ολοκληρώνεται με γαστρονομική πανδαισία. 

Πατάτες ογκρατέν με τρούφα, ζυμαρικά με τρούφα και διάφορα μυρωδικά, όλα από τα χέρια της Κατερίνας. Στην αυλή του παλιού σχολείου, κάτω από τον πλάτανο, τα πιάτα μοιάζουν σα να ξεπήδησαν από τις σελίδες κάποιου gourmet γαλλικού εστιατορίου. Πώς να μην μαγευτούν οι Κινέζοι και οι Ισραηλινοί...

Τα τρουφόδεντρα

Εκτός από την ύπαρξη άγριας τρούφας όμως, τα εδάφη της Ηπείρου είναι κατάλληλα και για την καλλιέργειά της. Το TroufaClub και το ΤΕΙ Ηπείρου έκαναν ήδη το πρώτο βήμα για την ελεγχόμενη καλλιέργεια τρούφας στην Ελλάδα. 

Πιο συγκεκριμένα, το εργαστήριο ταυτοποίησης φυτοπαθογόνων μυκήτων και βακτηρίων του Τμήματος Τεχνολόγων Γεωπόνων του ΤΕΙ Ηπείρου επιβεβαίωσε τον επιτυχή εμβολιασμό τρούφας σε τοπικά είδη δένδρων από τους Βασίλη Μυλωνά και Γιώργο Λάμπρου (μέλη της ομάδας TroufαClub και των μανιταρόφιλων Ηπείρου), σε συνεργασία και με την υποστήριξη του Τεχνολογικού Ιδρύματος. O εμβολιασμός, επιβεβαιώθηκε και με ανάλυση DNA.

Η γέννηση της "ταπεινής" βελανιδιάς, η οποία αργότερα θα παράγει τρούφα.

Τα "τρουφόδεντρα" στο εργαστήριο του ΤΕΙ Ηπείρου.

 Τι σημαίνει αυτό; Αντί να φυτέψει κάποιος σε ένα αγρόκτημα ελιές ή ακτινίδια, φυτεύει διάφορα είδη βελανιδιάς, πεύκα, φουντουκιές, ακόμη και πουρνάρι, που υπάρχουν σε αφθονία στην περιοχή. Δημιουργείται, λοιπόν, ένα μικρό δασάκι με δέντρα, στων οποίων το ριζικό σύστημα, πριν φυτευτούν, έχει εγκατασταθεί εργαστηριακά ο μύκητας της τρούφας.

Οι τρούφες είναι υπόγειες καρποφορίες μυκόριζων μυκήτων του γένους Tuber. Οι μύκητες αυτοί αγκαλιάζουν τις ρίζες των δέντρων σαν γάντι και συμβιώνουν με αυτά.

Σύμφωνα με τον καθηγητή του Τμήματος Γεώργιο Καρρά, η υλοποίηση του project της δημιουργίας τρουφόδεντρων –το οποίο δεν ήταν ξένο, μιας και κατά το παρελθόν έχει γίνει εμβολιασμός δέντρων με μυκόριζα, για άλλους σκοπούς– έχει ιδιαίτερη σημασία. 

Δίνεται η δυνατότητα να μελετηθούν και να αξιολογηθούν τοπικά είδη της μυκοχλωρίδας μας, να προωθηθεί η καλλιέργεια της τρούφας σε τοπικά είδη δένδρων και θάμνων ώστε να αποφευχθεί γενετική μόλυνση από εισαγόμενα είδη και να γίνει το ΤΕΙ κέντρο πιστοποίησης των εμβολιασμένων δένδρων ώστε να προστατεύονται οι παραγωγοί και να δημιουργηθεί μια νέα επικερδής δραστηριότητα.

Ειδικά για την Περιφέρεια της Ηπείρου, επιβεβαιώνονται ήδη ορισμένοι παράγοντες που είναι ιδιαίτερα θετικοί και δημιουργούν συνθήκες ευκαιρίας:

• Ο ορεινός χαρακτήρας του μεγαλύτερου τμήματος της περιφέρειας και η ύπαρξη διαθέσιμων ακαλλιέργητων εκτάσεων σε αυτές.
• Η πολυμορφία της, που δίνει τη δυνατότητα καλλιέργειας πολλών ειδών και με διαφορετικούς χρόνους ωρίμανσης ανά περιοχή.
• Η ύπαρξη αυτοφυούς τρούφας σε πολλές περιοχές που αποδεικνύει ότι ορισμένα είδη είναι κοινά για την περιοχή.
• Η ύπαρξη των πρώτων καλλιεργειών.
• Η γνώση που έχει αποκτηθεί από τους ανθρώπους που ασχολήθηκαν έως τώρα και δίνει τη δυνατότητα εμβολιασμών ενδογενών φυτών και μύκητα.
• Η ύπαρξη του ΤΕΙ Ηπείρου με σχετικά αντικείμενα αλλά και του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων.

Β.Μυλωνάς

«Η καλλιέργεια της τρούφας, παρά τη μεγάλη πρόοδο που έχει γίνει, έχει ακόμα πολλές παραμέτρους που δεν έχουν αναλυθεί διεξοδικά για όλα τα είδη ακόμα και για τους πρωταγωνιστές αυτής της υπόθεσης.

Αντίστοιχα για την Ελλάδα η ανάπτυξη των επιμέρους λειτουργιών για την προώθηση της τρουφοκουλτούρας από την παραγωγή των φυτών έως την προώθηση ή/και τη μεταποίηση της παραγωγής, τη σύνδεση με τον τουρισμό κλπ, απαιτεί πολλές δοκιμές που θα έχουν και λάθη, αλλά πάνω από όλα απαιτεί υπομονή, συλλογική και συστηματική προσπάθεια, σε πολλά επίπεδα.

Όμως τα δυνητικά οφέλη και οι ευκαιρίες που φαίνεται ότι μπορεί να ανοίξει αυτή η επιλογή, είναι το κίνητρο για αυτές τις προσπάθειες και την επένδυση των απαραίτητων πόρων και κόπων.

Η καθυστέρηση που έχουμε σε σχέση με τις πρωτοπόρες χώρες μπορεί να είναι τελικά πλεονέκτημα σε αυτή την προσπάθεια, στο βαθμό που θα μπορέσουμε να χρησιμοποιήσουμε τις γνώσεις που αποκτήθηκαν από αυτούς τα τελευταία 40 χρόνια σε όλα τα επίπεδα», σημειώνει ο Βασίλης Μυλωνάς.

 insidestory.gr/