Μαθητές των Τρικάλων στο ΚΠΕ Φιλιππιάδας

Διήμερη επίσκεψη των μαθητών του 1ου Γυμνασίου Τρικάλων όπου παρακολούθησαν το περιβαλλοντικό πρόγραμμα: «Λούρος, Ζηρός, Αμβρακικός»

Κατά το διήμερο από 6 μέχρι 7 Φλεβάρη 37 μαθητές του 1ου Γυμνασίου Τρικάλων με συνοδούς τη διευθύντρια Αποστόλου Μαριάννα, τον υποδιευθυντή Θεοχάρη Δημήτρη και τον εκπαιδευτικό Σιούτα Ευάγγελο επισκέφτηκαν το ΚΠΕ Φιλιππιάδας για να μάθουν βιωματικά για το περιβάλλον και να γνωρίσουν τρία διαφορετικά υδάτινα οικοσυστήματα παρακολουθώντας το περιβαλλοντικό πρόγραμμα: «Λούρος, Ζηρός, Αμβρακικός» (Φώτο)


Από τους 37 μαθητές ορισμένοι συμμετέχουν στην περιβαλλοντική ομάδα που ασχολείται με το πρόγραμμα «Ανθρώπων έργα σε μια κοινωνία αειφορίας» που τώρα βρίσκονται στο στάδιο έρευνας για το ποτάμι της πόλης, το Ληθαίο και οι υπόλοιποι συμμετέχουν στην περιβαλλοντική ομάδα που ασχολείται με το περιβαλλοντικό πρόγραμμα «Ληθαίος το ποτάμι της πόλης μας». Το νερό είναι βασικό συστατικό της φύσης. Χωρίς νερό ζωή δεν υπάρχει. 

Το πρόγραμμα «Λούρος, Ζηρός, Αμβρακικός» μας έδωσε τη δυνατότητα να μελετήσουμε τρία διαφορετικά υδάτινα οικοσυστήματα και τα χαρακτηριστικά τους. Επισκεφτήκαμε με τους μαθητές, τις μαθήτριες, τους συναδέλφους του 1ου Γυμνασίου και τους εκπαιδευτικούς της παιδαγωγικής ομάδας του ΚΠΕ Φιλιππιάδας τρία υδάτινα οικοσυστήματα (ποτάμιο οικοσύστημα, λιμναίο οικοσύστημα και θαλάσσιο οικοσύστημα). Επίσης επισκεφτήκαμε τις πηγές και τις εκβολές του Λούρου ποταμού στον Αμβρακικό κόλπο. 

Η περιοχή και των τριών υγροτόπων προσφέρεται για την επίτευξη των σκοπών του προγράμματος γιατί μπορεί να συνδυάσει όλα τα στοιχεία που αφορούν τη μελέτη του νερού μέσα από βιωματική προσέγγιση και να συνδυάσει την καθημερινή χρήση του με την περιβαλλοντική διάσταση. 

Η δυνατότητα άμεσης πρόσβασης στην λίμνη Ζηρού, τον ποταμό Λούρο, και την θάλασσα στον Αμβρακικό κόλπο, με τα ιδιαίτερα οικοσυστήματα τους, τα μοναδικά παραλίμνια και παραποτάμια δάση, μας έδωσαν τη δυνατότητα να παρατηρήσουμε, να κάνουμε μετρήσεις και να συμμετέχουμε σε ποικίλες δραστηριότητες. 

Παρακολουθήσαμε τον ποταμό Λούρο από τις εκβολές του, τη διαδρομή του μέχρι τις πηγές μελετήσαμε τις αλλαγές του και τις αλλαγές που επιφέρει στο τοπίο. Το απόγευμα της Πέμπτης 6 Φλεβάρη στην αίθουσα προβολών του ΚΠΕ Φιλιππιάδας ενημερωθήκαμε για την περιοχή, για τα προγράμματά του ΚΠΕ. 

Στη συνέχεια ξεκινήσαμε το πρόγραμμα με την Λίμνη Ζηρού μάθαμε ότι αποτελεί έναν υγροβιότοπο σπάνιας ομορφιάς. Η λίμνη Ζηρού βρίσκεται μέσα στην παιδόπολη, η οποία ήταν ένα άγνωστο μέρος για όλους μας με μια ιστορία που μας άφησε άφωνους. 

Στην προβολή που παρακολουθήσαμε στο ΚΠΕ Φιλιππιάδας μάθαμε ότι στις όχθες της λίμνης, είχε χτιστεί από Αυστριακούς αρχιτέκτονες το 1947-1949 η "Παιδόπολη του Ζηρού" ("Ζηρόπολη"), για την περίθαλψη των ορφανών παιδιών του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου και του Εμφυλίου Πολέμου, με πρωτοβουλία της τότε Βασίλισσας Φρειδερίκης. Από το 1949 μέχρι το 1975 η Ζηρόπολη αποτέλεσε ένα σημαντικό εκπαιδευτικό, πολιτιστικό και οικονομικό πυρήνα της περιοχής. 

Σε αυτό το Ελβετικό ελληνικό τοπίο λειτουργούσε δημοτικό, γυμνάσιο, εστιατόριο, κοιτώνες, θέατρο, εκτροφεία ορνίθων και ζώων, αλιευτικός σταθμός κ.ά..Το 1965 μετά από ισχυρό σεισμό, πολλά πέτρινα κτίρια υπέστησαν πολύ σοβαρές ζημιές και η πόλη παρήκμασε, σε αυτό βοήθησε και το γεγονός ότι πολλά ορφανά παιδιά ενηλικιώνονταν και έφευγαν. Μάθαμε το μύθο σχετικά με τη δημιουργία της λίμνης. 

Σύμφωνα με το μύθο, "δύο αδελφές, μία πλούσια και μία φτωχή, βρίσκονταν σε αντιδικία με έρεισμα τα παχουλά παιδιά της φτωχής που σιτίζονταν με αποφάγια της πλούσιας. Τελικά επήλθε ρήξη των δύο αδελφών και η φτωχή πήρε το δρόμο της ξενιτιάς προς το βουνό. Τότε παρουσιάσθηκε άγγελος και της είπε να μη γυρίσει πίσω να δει την καταστροφή γιατί θα μετατραπεί σε στήλη άλατος. Σε λίγο έγινε σεισμός και η περιοχή κατέρρευσε με αποτέλεσμα να καταπιεί το σπίτι και την οικογένεια της πλούσιας αδελφής. Η φτωχή αδελφή τρόμαξε και γυρίζοντας πίσω μαρμάρωσε μαζί με το γάιδαρό της". 

Προφανώς η λαϊκή μυθολογία σαν άγαλμα της εννοεί το μεγάλο βράχο ανατολικά της λίμνης, και είναι φανερό ότι παραπέμπει σε ανάλογο μύθο της Βίβλου με τα Σόδομα και Γόμορρα. (Βικιπαίδεια). 

Μετά επισκεφτήκαμε τη Λίμνη Ζηρού κάτω από άσχημες καιρικές συνθήκες. Όμως τίποτα δεν μας εμπόδισε να φθάσουμε μέχρι τη Λίμνη μετά από τόσα που μάθαμε, ούτε η καταρρακτώδης βροχή, ούτε η λάσπη που θα λέρωνε τα παπούτσια μας ούτε η σκοτεινιά που ερχόταν σιγά-σιγά, άλλωστε εκεί βρισκόμασταν για να μάθουμε για το περιβάλλον και το περιβάλλον μαθαίνεται όταν κάποιος βρεθεί στη φύση, όταν παρατηρήσει, αισθανθεί, κάνει πειράματα και ερευνήσει. 

Με το σούρουπο προλάβαμε να επισκεφτούμε το Ρωμαϊκό Υδραγωγείο και να θαυμάσουμε τα μεγάλα και εντυπωσιακά τμήματα του βρίσκονται κοντά στο χωρίο του Αγίου Γεωργίου, μέσα από το λεωφορείο ο εκπαιδευτικός του ΚΠΕ Φιλιππιάδας μας θύμισε πόσο σημαντικός υπήρξε από την αρχαιότητα ο Λούρος για την ύδρευση μεγάλων αστικών κέντρων όπως η Νικόπολη, με πληθυσμό 300 χιλιάδων κατοίκων. 

Γι’ αυτό το σκοπό, τόνισε, κατασκευάστηκε το Ρωμαϊκό Υδραγωγείο, που βλέπουμε, το 31 π.Χ., με εντολή του Ρωμαίου αυτοκράτορα Αυγούστου Οκτάβιου, ένα τεράστιο για την εποχή του υδραγωγείο είπε με θαυμασμό και μας παρότρυνε να το θαυμάσουμε. 

Μουσκεμένοι αλλά ευχαριστημένοι από τον περίπατό μας στη βροχή επιστρέψαμε στο ξενοδοχείο για να γιορτάσουμε τα γενέθλια της Θεοδώρας. Ευχάριστα κύλισε η βραδιά και συνεχίσαμε με τους υπόγειους δρόμους του νερού και τις πηγές του Λούρου ποταμού. Την επομένη 7 Φλεβάρη 2014 μελετήσαμε το Λούρο στις εκβολές του στον Αμβρακικό κόλπο.

Παρατηρήσαμε πολλά είδη ορνιθοπανίδας και την ομορφιά του τοπίου καθώς ο ήλιος έλαμπε και μας χάρισε μια από τις ωραιότερες εικόνες της φύσης. Στο δρόμο περάσαμε από πολλές βιοτεχνίες αλλαντικών και κρεάτων και η κα Μαριάννα Νάστου, υπεύθυνη του ΚΠΕ Φιλιππιάδας, μας εξήγησε για τα περιβαλλοντικά προβλήματα που προκαλούνται, όταν δεν λαμβάνονται μέτρα βιολογικού καθαρισμού και πόσο συμβάλλει η κτηνοτροφία στην οικονομία της περιοχής. 

Κατά την διάρκεια της πορείας αντιληφθήκαμε ότι οι ανθρωπογενείς παρεμβάσεις και οι επιπτώσεις που έχουν αυτές, τόσο μεμονωμένα όσο και συνολικά στα οικοσυστήματα, συνδέονται άμεσα με την αειφορική διαχείριση των υδάτων και των περιοχών όπου αυτά ανήκουν. 

 Πολύ ενδιαφέρον έδειξαν οι μαθητές και οι μαθήτριες για τις μετρήσεις που παρακολούθησαν σε τρία διαφορετικά σημεία ώστε να μπορέσουν να κάνουν συγκρίσεις. Η βροχή της προηγούμενης μέρας είχε προσκομίσει πολλά χώματα στο Λούρο με αποτέλεσμα το χρώμα του ποταμού να είναι κοκκινωπό και το νερό πολύ θολό. 

Οι μετρήσεις έδειξαν με μικρές αποκλίσεις, ότι και στα τρία σημεία (εκβολές, πλατανάκια και πηγές) το νερό ήταν καθαρό και απαλλαγμένο από νιτρικά και με Ph κοντά στο 7 σε μια κλίμακα 0-14, τούτο αποδεικνύει ότι το νερό ήταν ουδέτερο. Η πορεία μας οδηγούσε στις πηγές του Λούρου για να επισκεφτούμε την κύρια πηγή του ποταμού που βρίσκεται στην Εθνική Οδό από τα Ιωάννινα προς Αθήνα πριν το Χωριό Βουλιάστα δεξιά. 

Πρόκειται για μία μικρή στρογγυλή λιμνούλα στην οποία καθρεφτίζονται οι καταπράσινες πλαγιές των λόφων γύρω της. Τα νερά της έχουν ένα μοναδικό γαλαζοπράσινο χρώμα ενώ η έντονη και σπάνια διαύγεια αυτών προσφέρει ένα μοναδικό θέαμα που αξίζει ένας περιμετρικός περίπατος. Εκεί παίξαμε περιβαλλοντικά παιχνίδια και μας εντυπωσίασαν οι αμέτρητες φυσαλίδες που έδειχναν σαν να βράζει το νερό, κάναμε απόλυτη ησυχία για να ακούσουμε τον ήχο του νερού καθώς ανάβλυζε. 

Ο επίλογος αυτής της διήμερης απόδρασης για μια διαφορετική προσέγγιση της μάθησης ολοκληρώθηκε εκεί στις πηγές του Λούρου ποταμού ένα τοπίο φυσικής ομορφιάς όπου τα γαλαζοπράσινα νερά της λίμνης δημιουργούν με τη φύση ένα τοπίο ξεχωριστό, ένα πίνακα ζωγραφικής με χρώματα ανεξίτηλα που μόνο ο μεγάλος και ξεχωριστός ζωγράφος φύση μπορεί να μας χαρίσει. Αξίζει στο σημείο αυτό να παραθέσουμε τη II στροφή του ποιήματος που έγραψε ο Ralph Waldo Emerson (1803-1882) για τη φύση: 

ΦΥΣΗ 

 Είναι παιχνιδιάρα και καλή, αλλά με ευμετάβλητη διάθεση, 
Χωρίς θλιβερή επανάληψη κάθε τόσο, 
Θα είναι όλα τα πράγματα για όλους τους ανθρώπους. 
Αυτή που είναι τόσο γριά, αλλά σε καμιά περίπτωση αδύναμη, 
Διοχετεύει τη δύναμη της στους ανθρώπους, 
Χαρούμενα και πολλαπλά χωρίς κώλυμα, 
Τους φτιάχνει και τους πλάθει όπως είναι, 
Και αυτό που αυτοί ονομάζουν τρόπο της πόλης 
Δεν είναι τρόπος τους, αλλά δικός της, 
Και αυτό που λένε ότι φτιάξανε σήμερα, 
Το μάθανε από τις βελανιδιές και τα έλατα. 
Γεννά ανθρώπους σαν φρέσκες μολόχες, 
Ήρωες και κόρες, σάρκα εκ της σαρκός της· 
Εμπλουτίζει το νερό της και το σιτάρι της 
Με γεύσεις τις οποίες βρίσκει κατάλληλες, 
Και τους δίνει κάτι να πιούν και να φάνε· 
Και έχοντας έτσι άρτο και ανάπτυξη, 
Της κάνουν προσφορές, όχι ακούσιες. 
Ότι είναι περισσότερο δικό τους, δεν το κατέχουν, 
Αλλά είναι δανεισμένο από άτομα σιδήρου και πέτρας, 
Και στα περίφημα έργα Τέχνης τους 
Η κυρίαρχη πινελιά είναι πάλι δικιά της. 

 Εκεί στις πηγές του Λούρου αναπολήσαμε τη διαδρομή του ποταμού μια διαδρομή με συνολικό μήκος 80 χιλιομέτρων που πηγάζει από το όρος Τόμαρος και χύνεται στον Αμβρακικό κόλπο, αφού πρώτα τα νερά του περάσουν από το Τεχνητό Υδροηλεκτρικό Φράγμα της ΔΕΗ Λούρου, ύψους 25m και πλάτους 70m. 

Ένα τμήμα των υδάτων του Λούρου μας εξήγησαν ότι διοχετεύεται με σήραγγα ανατολικά μέσα από λόφο (1963), και ξαναπέφτει στο κεντρικό τμήμα του ποταμού, λίγο πριν το χωριό Άγιος Γεώργιος. 

Θυμηθήκαμε τον Αμβρακικό κόλπο όπου σχηματίζεται το δέλτα Λούρου και το πλήθος πτηνών που είδαμε κατά την πρωινή επίσκεψη του σημαντικού αυτού οικοσυστήματος. Αναζωογονημένοι φθάσαμε στο τέλος της διήμερης επίσκεψης και με την ολοκλήρωση του προγράμματος συμπληρώσαμε ένα φύλλο αξιολόγησης κάτι που θεωρείται απαραίτητο με τη λήξη ενός περιβαλλοντικού προγράμματος. Έτσι οι μαθητές/μαθήτριες έδειξαν πως κατανόησαν τον κύκλο και την αξία του νερού, μελετώντας τρία διαφορετικά υδάτινα οικοσυστήματα (λιμναίο, ποτάμιο και θαλάσσιο). 

Συζήτησαν για τα προβλήματα που έχουν σχέση με τις χρήσεις του νερού της περιοχής και ως υπεύθυνοι και ενεργοί πολίτες κατάλαβαν ότι οφείλουν να δρουν μέσα από συμμετοχικές διαδικασίες για την πρόληψη ή τη λύση οικολογικών προβλημάτων και τέλος ανέπτυξαν δεξιότητες παρατήρησης, καταγραφής, μετρήσεων, ταξινόμησης διαφόρων ειδών χλωρίδας, πανίδας των οικοσυστημάτων και έμαθαν να ελέγχουν τις φυσικοχημικές παραμέτρους του νερού. Όλοι αποχαιρετήσαμε τους εκπαιδευτικούς του ΚΠΕ Φιλιππιάδας και ευχαριστήσαμε την υπεύθυνη για την φιλοξενία τους και το υπέροχο διήμερο που περάσαμε μαζί τους. 

Αποστόλου Μαριάννα Καθηγήτρια Γαλλικών 
Διευθύντρια του 1ου Γυμνασίου Τρικάλων