Αγώνας να στηθεί το γεφύρι της Πλάκας, το σύμβολο των Τζουμέρκων

Γραφική αναπαράσταση από το γεφύρι της Πλάκας

-Ετοιμάζεται να σηκωθεί ξανά πάνω από τον Άραχθο από τους μηχανικούς του ΕΜΠ

Κείμενο: Άρης Ραβανός

Η Ακρόπολη της Ηπείρου, των Τζουμέρκων, το θρυλικό γεφύρι της Πλάκας, το μεγαλύτερο μονότοξο των Βαλκανίων, μπορεί να έχασε τη μάχη τον περασμένο χειμώνα αλλά πλέον δίνει τον μεγαλύτερο αγώνα, με πολύτιμο συμπαραστάτη το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, για να βρει τη χαμένη του αίγλη. 

Φθάνει να μην ξεχαστεί η υπόθεση της αναστήλωσης από τους αρμοδίους και βεβαίως να υπάρξει η αναγκαία χρηματοδότηση.

Η κατάρρευση του γεφυριού της Πλάκας ήταν ένα πραγματικό σοκ για την κοινωνία της Ηπείρου αλλά και της Ελλάδας γενικότερα, όπως σημειώνεται σε προ ημερών ανακοίνωση της Πρυτανείας του ΕΜΠ, στην οποία επισημαίνεται ότι το γεφύρι διαθέτει εμβληματικό χαρακτήρα, ο οποίος διαμορφώνεται από τη θέση του - σε ένα τοπίο ιδιαίτερου φυσικού κάλλους, πάνω από έναν ορμητικό ποταμό -, από την τεχνική του αρτιότητα αλλά και από την ιστορία του.

Η μάχη της αναστήλωσης του γεφυριού, για το οποίο έδειξε άμεσο ενδιαφέρον από την πρώτη στιγμή ο πρωθυπουργός κ. Αλέξης Τσίπρας που κατάγεται από την περιοχή των Τζουμέρκων, έχει ξεκινήσει και ήδη έχει ολοκληρωθεί η πρώτη φάση της συμβολής του ΕΜΠ.

Ο αναπληρωτής υπουργός Πολιτισμού κ. Νίκος Ξυδάκης είναι ενήμερος για τις βασικές αρχές της αναστήλωσης και τον σχεδιασμό των απαραίτητων εργασιών, τον τρόπο ανάκτησης της ακριβούς μορφής του γεφυριού, την κατεύθυνση των έργων θεμελίωσης, την αντισεισμική προστασία, τις υδρολογικές και υδραυλικές παραμέτρους της αναστήλωσης, την προμελέτη του ικριώματος, τα θέματα περιβαλλοντικής προστασίας και διαχείρισης κινδύνου και άλλα κρίσιμα ζητήματα που θεμελιώνουν έναν ασφαλή δρόμο για την επιτυχή αναστήλωση.

Η συμβολή του ΕΜΠ

Το ΕΜΠ με το επιστημονικό του δυναμικό και την τεχνογνωσία του προσφέρθηκε από την πρώτη στιγμή να παρακολουθεί από κοντά τις διαδικασίες ως την ολοκλήρωση του έργου, στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας του υπουργείου Πολιτισμού, Παιδείας και Θρησκευμάτων.

Μια μεγάλη ομάδα καθηγητών, ειδικοί επιστήμονες τόσο σε θέματα αναστήλωσης μνημείων όσο και διαφόρων άλλων επιστημονικών τομέων απαραίτητων για το περίπλοκο τεχνικό αυτό εγχείρημα, ανέλαβε δράση με στόχο την πρότυπη αποκατάσταση του γεφυριού. 

Πολύτιμη υπήρξε επίσης η συμβολή δεκάδων ερευνητών του ΕΜΠ. Η όλη προσπάθεια αποτελεί ένα εξέχον παράδειγμα διεπιστημονικής προσέγγισης ενός σύνθετου τεχνικού προβλήματος. Η ομάδα γρήγορα ανέπτυξε έναν κοινό κώδικα επικοινωνίας για την αντιμετώπιση μιας κατάστασης σοβαρής και σύνθετης, και συνεργάστηκε αρμονικά και με υψηλή αποτελεσματικότητα.

«Το ΕΜΠ συνδέεται με ιστορικούς δεσμούς με την Ηπειρο, πατρίδα των ιδρυτών και μεγάλων ευεργετών του. Ηταν επομένως φυσική αντίδραση για εμάς να βρεθούμε αμέσως δίπλα στην τοπική κοινωνία που συγκλονίστηκε όταν συνέβη η κατάρρευση του γεφυριού» αναφέρει ο καθηγητής και πρύτανης του Ιδρύματος κ. Γιάννης Γκόλιας και σημειώνει ότι «λίγα εικοσιτετράωρα μετά την κατάρρευση του γεφυριού επισκεφθήκαμε την περιοχή και αμέσως συγκροτήθηκε η ομάδα για την αναστήλωση».

«Η συγκεκριμένη ομάδα, που αποτελείται από 26 μέλη ΔΕΠ και 40 ερευνητές, συνεργάστηκε αρμονικά, σε μια πρότυπη διεπιστημονική προσέγγιση, η οποία εξασφάλισε το υλικό και τις έρευνες που ήδη υποβλήθηκαν από το ΕΜΠ στο αρμόδιο υπουργείο και αποτελούν στέρεες βάσεις για την έγκαιρη και επιτυχή ολοκλήρωση της αναστήλωσης» υπογραμμίζει ο κ. Γκόλιας και σημειώνει: «Το Πολυτεχνείο παραμένει σταθερά και συνεχώς στη διάθεση της Πολιτείας κατά τη διάρκεια όλων των διαδικασιών ως την ολοκλήρωση του έργου».

Με σεβασμό στη μνήμη

Προ ημερών σε σχετική εκδήλωση της Ομοσπονδίας Τζουμερκιωτών ο καθηγητής του ΕΜΠ κ. Μανόλης Κορρές, γνωστός στο πανελλήνιο από το έργο του στην αναστήλωση του Παρθενώνα και της Ακρόπολης, αναφερόμενος στις αρχές σχεδιασμού του έργου της αναστήλωσης του γεφυριού της Πλάκας υποστήριξε: «Ακόμη και εντός αυτού του θεωρητικού πλαισίου της αναστηλωτικής δεοντολογίας, η υφιστάμενη ελευθερία επιβάλλει ad hoc ορισμό των ιδιαίτερων για το συγκεκριμένο έργο αρχών, ως εξής:

1. Προτείνεται η πιστή επανάληψη του υπάρξαντος και όχι η ελεύθερη μορφολογική αναδημιουργία.

2. Προτείνεται η επανάληψη της αυτής οικοδομικής τεχνολογίας και η επιδίωξη της αυτής στατικής λειτουργίας, της οποίας η αποτελεσματικότητα δεν πρέπει να αμφισβητείται και ομοίως ούτε η επιστημονική επάρκεια του εμπειρικού τρόπου με τον οποίο σχεδιάστηκε η γέφυρα: το κτίσμα άντεξε επί 150 έτη χωρίς την παραμικρή χρήσιμη συντήρηση».

Σύμφωνα με τον κ. Κορρέ «η διεξαγωγή μελετών στατικών και δυναμικών καταπονήσεων (σεισμικών, υδραυλικών, ανεμικών) είναι για καθαρά επιστημονικούς λόγους λίαν επιθυμητή, δεν πρέπει όμως να θεωρείται ως προϋπόθεση του έργου. Τέτοιες μελέτες θα ήσαν απαραίτητες μόνον εάν στη δεδομένη θέση κτιζόταν μια άλλη γέφυρα ή εάν η αυτή γέφυρα κτιζόταν σε άλλη θέση. Η πιστή επανάληψη του αρχικού σχεδιασμού δεν πρέπει να θεωρείται ως ένας συμβιβασμός, απλώς εκ λόγων σεβασμού της μνήμης, αλλά ως η πλέον συνετή από τεχνικής και οικονομικής πλευράς ενέργεια, δεδομένης της αυταπόδεικτης επάρκειας του παλαιού σχεδιασμού».

Ερευνα κοινής γνώμης
«Το έριξε η αδιαφορία της Πολιτείας»

Το ΕΜΠ πραγματοποίησε και πανελλαδική έρευνα γνώμης (υπεύθυνος ο κ. Δημήτρης Καλιαμπάκος, καθηγητής ΕΜΠ και συντονιστής της Ομάδας Εργου, και ο αναπληρωτής καθηγητής ΕΜΠ κ. Δ. Δαμίγος) για την κοινωνική αξία της αναστήλωσης του γεφυριού υπό το πρίσμα της πολιτιστικής οικονομίας, σύμφωνα με την οποία το 1/5 των ερωτώμενων έχουν επισκεφθεί το γεφύρι και περισσότεροι από το 1/2 το γνώριζαν προτού καταστραφεί.

Πέρα όμως από τα προαναφερθέντα ευρήματα που αποτελούν σαφή ένδειξη της ακτινοβολίας του μνημείου, σχεδόν οι μισοί από τους ερωτώμενους αποδίδουν την κατάρρευση στην αδιαφορία της Πολιτείας και ακολούθως, με μεγάλη διαφορά, στα ακραία καιρικά φαινόμενα και στην παλαιότητα του μνημείου.

Συγκεκριμένα, το 47,3% απάντησε ότι η κατάρρευση του γεφυριού οφείλεται στην αδιαφορία της Πολιτείας, το 29,5% στα ακραία καιρικά φαινόμενα, το 12,7% στην παλαιότητά του και στη φθορά του χρόνου. Επίσης, το πιο εντυπωσιακό εύρημα είναι ότι το 53,3% έναντι του 46,7% δέχεται να συνεισφέρει οικονομικά στο πλαίσιο ενός ανεξάρτητου φορέα στην αναστήλωση του γεφυριού, εάν δεν υπάρξει χρηματοδότηση και δεν μπορεί η Πολιτεία να συνδράμει.

«Αποδεικνύεται ότι ακόμη και σε αυτές τις συνθήκες η χειμαζόμενη από τη δριμεία κρίση ελληνική κοινωνία αγκαλιάζει σε μεγάλο βαθμό την υπόθεση της αναστήλωσης του γεφυριού της Πλάκας. Δείχνει πείσμα, αντοχή, όχι μοιρολατρία» ανέφερε ο κ. Καλιαμπάκος και συμπλήρωσε: «Αυτή η κοινωνική δυναμική είναι η πραγματική εγγύηση ότι η υπόθεση δεν θα ξεχαστεί. Βεβαίως όλα πρέπει να γίνουν σύντομα, για να αξιοποιηθεί αυτή η δυναμική. Σύντομα, αλλά σε καμία περίπτωση βιαστικά ή πρόχειρα. Το ΕΜΠ είναι μια εγγύηση για αυτό».

 tovima.gr