Ενας έλληνας γυναικολόγος στο Νότιο Σουδάν

-«Γιατρέ, σ' έχουμε στις προσευχές μας»
-Ο Κώστας Ρέτζος, εθελοντής στους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα, περιγράφει πώς είναι να σώζεις ζωές κάτω από αντίξοες συνθήκες

«Ημουν ο μοναδικός μαιευτήρας γυναικολόγος σε ολόκληρη την περιοχή με περισσότερους από 80.000 κατοίκους. Είχαμε περισσότερους από εννέα τοκετούς την ημέρα, ενώ μόνο η κλινική των Γιατρών Χωρίς Σύνορα αναλάμβανε καισαρικές, γεννήσεις διδύμων και επιπλοκές. 

 

 

Πρώτη φορά συνάντησα τόσο πολλές επιπλοκές. Δουλεύαμε μέρα-νύχτα. Αν δεν το κάναμε εμείς, δεν θα το έκανε κανείς άλλος. Και οι γυναίκες θα πέθαιναν, όπως ακριβώς πέθαιναν πριν πάμε στην περιοχή».

Ο κ. Κώστας Ρέτζος ανήκει στους εθελοντές των Γιατρών Χωρίς Σύνορα, που προσφέρουν επείγουσα μαιευτική φροντίδα σε 30 χώρες στον κόσμο. Μέσα στην προηγούμενη χρονιά, βοήθησαν  να γεννηθούν περισσότερα από 164.000 παιδιά, πραγματοποίησαν 17.681 καισαρικές τομές, παρείχαν προγεννητική φροντίδα σε 340.306 γυναίκες και μεταγεννητική σε 114.356 μητέρες.

Ο έλληνας γυναικολόγος των Γιατρών Χωρίς Σύνορα (ΓΧΣ) μιλάει στο «Βήμα» για τις γυναίκες του Νότιου Σουδάν, τις αντιξοότητες και την ευτυχία να σώζεις μια ζωή όταν οι πιθανότητες δεν είναι με το μέρος σου.

«Δεν θα ξεχάσω μια έγκυο που την έφερε ένα βράδυ ο αδελφός της με προδρομικό πλακούντα και ακατάσχετη αιμορραγία από το πρωί. Εβρεχε καταρρακτωδώς. Ολα ήταν δυσοίωνα. Κινητοποιηθήκαμε άμεσα, ετοιμάσαμε το χειρουργείο. Κόντρα στις προβλέψεις, όλα πήγαν καλά, προλάβαμε και πραγματοποιήσαμε καισαρική τομή. Η γυναίκα σώθηκε και γέννησε ένα υγιέστατο αγοράκι» θυμάται ο γιατρός που πρόσφατα επέστρεψε από το Νότιο Σουδάν, ενώ έχει ακόμη βρεθεί στη Σιέρα Λεόνε, στη Ρουάντα, στη Σομαλία και στη Σρι Λάνκα.

Αν και διατηρούσε δικό του ιατρείο σε μια μικρή πόλη της περιφέρειας, η καθημερινότητα δεν τον γέμιζε, ήθελε να προσφέρει πιο ενεργά στον συνάνθρωπο κσι έτσι αποφάσισε να φύγει στην Αφρική. Και δεν το έχει μετανιώσει καθόλου. 

Οι υποδομές βέβαια στις οποίες ασκεί το λειτούργημά του δεν συγκρίνονται σε τίποτε με αυτές της Ευρώπης. «Δεν μπορώ να παραπονεθώ». λέει χαρακτηριστικά. «Είχαμε αποστειρωμένα γάντια, ένα υποτυπώδες χειρουργείο και ένα πολύ βοηθητικό φορητό μηχάνημα για υπερήχους».

Περπάτησε 30 χλμ. για να σωθεί

Στο Νότιο Σουδάν, το πλέον νεοσύστατο κράτος στον πλανήτη, μία στις επτά γυναίκες κινδυνεύει να πεθάνει στη διάρκεια της εγκυμοσύνης ή του τοκετού, όταν στον αναπτυγμένο κόσμο η αναλογία είναι μία στις 3.800.

Υποδομές δεν υπάρχουν. «Οι μετακινήσεις, ακόμη και για πολύ μικρές αποστάσεις, είναι εξαιρετικά δύσκολες. Η μία ημέρα γίνεται δέκα. Οταν μιλάμε για επείγουσες καταστάσεις, αυτό μπορεί να κοστίσει πολλές ανθρώπινες ζωές» περιγράφει ο κ. Ρέτζος στο «Βήμα».

Στο Γιάμπιο, όπου βρίσκεται η κλινική των ΓΧΣ, οι γυναίκες δεν έχουν καμία δυνατότητα ιατρικής φροντίδας, υπάρχουν μόνο κάποιες μαίες «που τις βοηθούν να γεννήσουν στο σπίτι, με ό,τι αυτό συνεπάγεται».

Ενα βροχερό απόγευμα Παρασκευής, η 26χρονη Στέλλα έφτασε στην κλινική με δυνατούς πόνους στην κοιλιά, ακατάσχετη αιμορραγία και έχοντας διανύσει μια δύσβατη, λασπώδη διαδρομή 30 χλμ. Μια ρήξη εξωμήτριας κύησης θα της στοίχιζε τη ζωή, αν δεν είχε πρόσβαση στο χειρουργείο, ωστόσο η αριστερή ωοθήκη και η σάλπιγγα είχαν ήδη καταστραφεί. Ευτυχώς ο σύζυγός της είχε ακούσει από τις ομάδες προαγωγής υγείας των ΓΧΣ για την κλινική στο Γιάμπιο.

Οταν ανέκτησε τις αισθήσεις της, εκμυστηρεύθηκε στους γιατρούς ότι βρισκόταν σε αυτή την κατάσταση ήδη δύο εβδομάδες και μετά την πρώτη εβδομάδα, ζήτησε τη βοήθεια ενός παραδοσιακού θεραπευτή, που όμως δεν κατάφερε να τη βοηθήσει.

Η κοπέλα είχε ήδη επτά παιδιά και ζήτησε να μάθει αν υπάρχουν μέτρα αντισύλληψης, ώστε να μη ζήσει ξανά αυτή τη φρικτή εμπειρία.

Ούτε ρούχα να τυλίξουν τα νεογέννητα

Οπως εξηγεί ο κ. Ρέτζος, η πολυτοκία είναι ένας βασικός λόγος για τις πολλές επιπλοκές, εξάλλου τα κορίτσια στο Νότιο Σουδάν τεκνοποιούν με το που ξεκινάει η περίοδός τους, «είχαμε κοριτσάκια 12 χρονών εγκύους».

Επίσης, μεγάλο πρόβλημα συνιστά η ελλιπής διατροφή. «Η πλειονότητα τρέφεται μόνο με χόρτα και το κρέας σπανίζει. Η φτώχεια είναι ακραία. Ζουν σε καλύβες. Πολλές γυναίκες δεν είχαν καν ρούχα για να τυλίξουν τα νεογέννητα μωρά τους» περιγράφει.

Η ελονοσία είναι μία ακόμη τεράστια απειλή, καθώς σημειώνονται πάρα πολλές αποβολές κατά τους πρώτους μήνες της κύησης, όταν η έγκυος πάσχει από την ασθένεια. Ακόμη, περίπου μία στις δέκα γυναίκες είναι οροθετική. «Πολλές δεν ήθελαν καν να εξεταστούν εξαιτίας του στίγματος».

Οι ΓΧΣ έχουν δημιουργήσει ειδική κλινική για τις εγκύους γυναίκες με HIV, προκειμένου να τους χορηγείται αντιρετροϊκή αγωγή, και συγχρόνως να σώσουν τα παιδιά τους.

«Γιατρέ, σ' έχουμε στις προσευχές μας»

«Δεν είναι εύκολο να αντιμετωπίζεις καθημερινά όλες αυτές τις αντιξοότητες, ωστόσο αναγκάζεσαι και μαθαίνεις να αντέχεις. Γιατί δεν τα ζεις μόνος, υπάρχει μια ολόκληρη ομάδα που αγωνίζεται. Είναι πολύ κουραστικό, αλλά νιώθεις γεμάτος. Κάθε φορά που τελείωνε ένας δύσκολος τοκετός, το χαμόγελό μας ήταν μέχρι τ' αφτιά. Υπήρξε νύχτα με τρεις καισαρικές, μία εξωμήτρια κύηση και έναν τοκετό με δίδυμα» λέει ο μαιευτήρας.

«Πολλές φορές είχα γυρίσει στο σπίτι να φάω και με καλούσαν να επιστρέψω στην κλινική γιατί είχε έρθει κι άλλο επείγον περιστατικό. Στο τέλος αισθανόμουν ράκος από την κούραση, αλλά γεμάτος συναισθηματικά».

 

Υπάρχει εξάλλου και η έκδηλη αγάπη και εμπιστοσύνη από τους ντόπιους που δίνει σε όλους κουράγιο να συνεχίσουν. «Γιατρέ, σ' έχουμε στις προσευχές μας». Αυτή η κουβέντα των απλών ανθρώπων, το χαμόγελο και το ευχαριστώ τους είναι το μεγαλύτερο δώρο για τον κ. Ρέτζο.

«Χωρίς υπερβολή, μας είχαν θεοποιήσει. Για εμάς ό,τι κάναμε ήταν αυτονόητο,  όχι όμως και για τις γυναίκες στο Νότιο Σουδάν. Μας έδειχναν διαρκώς μεγάλο σεβασμό, αγάπη και εκτίμηση. Δεν είχαν τίποτε, αλλά φρόντιζαν να μας φέρουν τοπικά γλυκά με αλεύρι και γάλα καρύδας, φρούτα και τσάι για να μας δείξουν την ευγνωμοσύνη τους» θυμάται με συγκίνηση. Ενδεικτικό είναι ότι το εξάμηνο που βρέθηκε στο Γιάμπιο δεν σημειώθηκε κανένας μητρικός θάνατος.

Ο ίδιος προκαλούσε όμως τον ενδιαφέρον τους για έναν ακόμη λόγο. Γνωρίζοντας λίγα αραβικά, μπορούσε να επικοινωνήσει μαζί τους, μια κι εκείνες τα χρησιμοποιούν πέρα από την τοπική διάλεκτο. «Οταν τους μιλούσα, παραξενεύονταν που ένας λευκός δεν είναι σαν τους άλλους».

Ηθελαν να μάθουν περισσότερα για τον ίδιο, την ελληνική κουλτούρα, ρωτούσαν τι τρώμε και τι όχι, αν είναι παντρεμένος, ακόμη και αν ήθελε να παντρευτεί κάποια ντόπια. Οσες ήταν από την πρωτεύουσα, Τζούμπα, γνωρίζουν και αγαπούν τους Ελληνες γιατί εκεί υπάρχει ελληνική κοινότητα από μικρασιάτες εμπόρους.

Εκατομμύρια γυναίκες δεν ζητούν τη βοήθειά μας, πεθαίνουν γι' αυτήν. Θα τις αφήσουμε μόνες; Βοηθήστε τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα να σώσουν τη ζωή μιας γυναίκας και του μωρού της αγοράζοντας ένα κιτ ασφαλούς τοκετού στο www.msfgifts.gr/gifts/gynaika ή με ένα τηλεφώνημα στο 210 5 200 500.

 Κλώντζα Ολγα 
 tovima.gr