Τι προκάλεσε την οικονομική κρίση στη χώρα μας;

Κείμενο: Οικονομίδης Γιώργος, Φιλιππόπουλος Αποστόλης* 

Η αναζήτηση των λύσεων για την αντιμετώπιση ενός προβλήματος θα πρέπει πάντα να ξεκινά από τον εντοπισμό των αιτιών που το προκάλεσαν. Στην περίπτωση της χώρας μας, η προφανής ερώτηση είναι τι προκάλεσε την τόσο έντονη και παρατεταμένη οικονομική κρίση. 

 

 

Παρότι η δημόσια συζήτηση έχει κατά κόρον ασχοληθεί - τουλάχιστον φαινομενικά - με το ερώτημα αυτό, εντούτοις δεν φαίνεται να υπάρχει σύγκλιση όσον αφορά τις βασικές αιτίες πρόκλησης της κρίσης με αποτελέσμα να δυσκολεύει και η αναζήτηση πειστικών πολιτικών αντιμετώπισής της.

Πιστεύουμε ότι η κρίση οφείλεται σε χρόνιες διαρθρωτικές αδυναμίες της ελληνικής οικονομίας, καθώς επίσης και στον υπερδανεισμό των προηγούμενων δεκαετιών, γεγονότα που, σε συνδυασμό με τη διεθνή κρίση του 2008, οδήγησαν τελικά τη χώρα μας σε ουσιαστική, αν και όχι τυπική, πτώχευση. 

 

Η έννοια των διαρθρωτικών αδυναμιών παραπέμπει στο στρεβλό εσωστρεφές παραγωγικό πρότυπο της χώρας και στην αναποτελεσματική χρήση των διαθέσιμων πόρων για μία πολύ μεγάλη χρονική περίοδο. 

 

Ο υπερδανεισμός αποτέλεσε το απότοκο μιας πολιτικής, και ίσως κοινωνικής, επιλογής για προσωρινή ευημερία. Συνεπώς, αυτό που συνέβη ήταν κάτα κάποιον τρόπο αναπόφευκτο υπό ορισμένες προϋποθέσεις που φαίνεται πως διαμόρφωσε η χρηματοπιστωτική κρίση του 2008. 

 

Με βάση τα παραπάνω, το μείγμα της οικονομικής πολιτικής των τελευταίων ετών δεν είναι μεν το καλύτερο δυνατό, αλλά δεν είναι εκείνο που προκάλεσε το πρόβλημα και την οξεία κρίση ρευστότητας και χρηματοδότησης της ελληνικής οικονομίας. 

 

Η τελευταία αποτελεί απόρροια μυωπικής συμπεριφοράς, πολιτικής αδράνειας και μίας ιδιότυπης αναβολής λήψης μέτρων για τη σταθεροποίηση της κατάστασης από την εκάστοτε κυβέρνηση υπό το φόβο του πολιτικού κόστους αλλά και του ιδιοτελούς κινήτρου της επιβάρυνσης των μακροοικονομικών δεδομένων για την επόμενη κυβέρνηση.

Είναι γεγονός ότι το μείγμα της οικονομικής πολιτικής από το 2009 και μετά δεν βοήθησε. Η υιοθέτηση διαρθρωτικών αλλαγών - ειδικά όσον αφορά στο ρόλο και στον τρόπο λειτουργίας του δημοσίου τομέα, αλλά όχι μόνο - εν πολλοίς δαιμονοποιήθηκε από το σύνολο του πολιτικού συστήματος, το οποίο στο όνομα δυσανάλογα - με την συνεισφορά τους στην εθνική παραγωγή - προστατευμένων συντεχνιών, δεν τόλμησε να προχωρήσει στον αναπροσανατολισμό του παραγωγικού προτύπου της χώρας. 

 

Οι μεταρρυθμίσεις αυτές θα καταστούσαν την οικονομία μας αποτελεσματικότερη, θα αποτελούσαν το όχημα εξόδου από την κρίση και έπρεπε να αποτελέσουν την κυρίαρχη προτεραιότητα της οικονομικής πολιτικής. 

 

Όσον αφορά στη δημοσιονομική σταθεροποίηση, στην οποία δόθηκε έμφαση αλλά και εδώ με στρεβλό τρόπο, το μείγμα έπρεπε να στηρίζεται σε μεγαλύτερο βαθμό στη μείωση των καταναλωτικών δαπανών, στην αύξηση των φόρων κατανάλωσης και στη διεύρυνση της φορολογικής και εισπρακτικής βάσης (μέσω της πάταξης της φοροδιαφυγής και της εξυγίανσης της φορολογικής διοίκησης). Παράλληλα θα έπρεπε να μειωθεί η φορολογία των νοικοκυριών αλλά και των επιχειρήσεων.

Είναι απολύτως κρίσιμο, για τη χώρα μας σήμερα, αλλά και για τις επόμενες γενεές, η τρέχουσα οικονομική πολιτική να μη συνεχίσει τα ίδια λάθη, και να επικεντρωθεί με τρόπο αξιόπιστο και αποφασιστικό - σε συνεργασία με τους εταίρους μας - στην υιοθέτηση διαρθρωτικών αλλαγών που είναι πραγματικά αναπτυξιακές και στην επίτευξη δημοσιονομικής εξυγίανσης με τρόπο βιώσιμο και κοινωνικά δίκαιο. Δεν υπάρχει πλέον άλλος χρόνος.

*Οι Γιώργος Οικονομίδης και Αποστόλης Φιλιππόπουλος είναι, αντίστοιχα, αναπληρωτής καθηγητής και καθηγητής στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών.

 

 tovima.gr