Το εξπρές του Ολοκαυτώματος βρέθηκε στη Δράμα

ΕΒΡΑΙΟΙ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ 

Την ιστορική ατμομηχανή με τα στοιχεία Λβ964 και τέσσερα από τα βαγόνια, που αποτελούσαν το πρώτο τρένο που αναχώρησε «φορτωμένο» Εβραίους από τη Θεσσαλονίκη για τα κρεματόρια του Αουσβιτς, εντόπισαν στη Δράμα και στην Ορεστιάδα τα μέλη της Ισραηλιτικής Κοινότητας Θεσσαλονίκης.



Η μηχανή, που χρονολογείται από το 1884 (!), ήρθε ήδη και συντηρείται στον σιδηροδρομικό σταθμό Θεσσαλονίκης, όπου την Κυριακή θα γίνει μια μεγάλη εκδήλωση για την 72η επέτειο μνήμης των 50.000 Εβραίων που αφανίστηκαν κατά το Ολοκαύτωμα.

«Είναι μια μηχανή γεμάτη πικρές αναμνήσεις, σκληρές εικόνες που πονούν, πρέπει όμως να συντηρηθεί και να μείνει στην πόλη, ως ένα κομμάτι της ιστορίας της», είπε συγκινημένος στο «Εθνος» ο μηχανοδηγός του ΟΣΕ, Βασίλης Γεροθανάσης, ο οποίος συνόδεψε σε όλο το ταξίδι την ατμήλατη μηχανή από τη Δράμα στη Θεσσαλονίκη.

Η συγκίνηση του κ. Γεροθανάση οφειλόταν αφενός στην ιστορία που έκρυβε η μηχανή και αφετέρου στο ότι ο πατέρας του, επίσης μηχανοδηγός του ΟΣΕ, σκοτώθηκε σε μία φοβερή σύγκρουση αμαξοστοιχιών, οδηγώντας μία παρόμοια μηχανή το 1987.

Μέσα στην εβδομάδα θα έρθουν για την ίδια εκδήλωση και τα τέσσερα βαγόνια που έχουν εντοπιστεί στην Ορεστιάδα του Εβρου και ήδη συντηρούνται στον εκεί σιδηροδρομικό σταθμό. «Κάνουμε τα πάντα για να μη χαθεί η μνήμη.

Οι Εβραίοι δεν ξεχνούν, τιμούν τους νεκρούς και καλούν όλο τον κόσμο να συμμετάσχει στην πορεία μνήμης προς τον σιδηροδρομικό σταθμό και να δούμε από κοντά το τρένο που στοίχειωσε τη ζωή τόσων χιλιάδων Εβραίων», μας είπε ο πρόεδρος της Ισραηλιτικής Κοινότητας Θεσσαλονίκης, Δαβίδ Σαλτιέλ.

Εβραίοι υπό τις εντολές ναζιστών ανεβαίνουν σε τρένο για να οδηγηθούν σε στρατόπεδο συγκέντρωσης

«Η Θεσσαλονίκη πρέπει να πει ''Δεν ξεχνώ-Ποτέ ξανά''. Το ''Δεν ξεχνώ'' συνιστά ένα κάλεσμα να εμποδίσουμε την αναζωπύρωση του ναζισμού», δήλωσε με αφορμή την πορεία μνήμης ο δήμαρχος Θεσσαλονίκης, Γιάννης Μπουτάρης, προσθέτοντας ότι η εκδήλωση δεν αφορά μόνο τους Εβραίους στο θρήσκευμα, αλλά το γεγονός ότι ξεκληρίστηκε η πόλη.

Μάλιστα ο κ. Μπουτάρης ανακοίνωσε τη δημιουργία Μουσείου Ολοκαυτώματος, που θα εξελιχθεί σε ένα εκπαιδευτικό ίδρυμα, όπως είπε, για τη μελέτη του Ολοκαυτώματος.

Η ατμήλατη μηχανή Λβ964 μπήκε σε κυκλοφορία στη γραμμή Δράμας-Αλεξανδρούπολης στο τέλος του 1884 και ήταν από αυτές που έφερε ο Χαρίλαος Τρικούπης στο πλαίσιο της επέκτασης του σιδηρόδρομου στην Ελλάδα.

Στις 15 Μαρτίου 1943 ήταν το πρώτο τρένο που «επιστρατεύτηκε» για να μεταφέρει στα στρατόπεδα συγκέντρωσης στο Αουσβιτς και στο Μπιρκενάου της Πολωνίας 50.000 Εβραίους από τη Θεσσαλονίκη.

Στο πρώτο δρομολόγιο μπήκαν 2.800 άτομα της συνοικίας Βαρόνου Χιρς, που ήταν δίπλα στον σταθμό. Οι περισσότεροι ήταν φτωχοί, άνεργοι, εργάτες και έμποροι, ενώ πάνω από τους μισούς ήταν παιδιά και έφηβοι. Μέχρι τα μέσα Μαΐου της ίδιας χρονιάς είχαν φύγει για το Αουσβιτς άλλα 17 τρένα από τη Θεσσαλονίκη και άλλο ένα αναχώρησε τον Αύγουστο.

Απερίγραπτα μαρτύρια υπέστησαν οι Εβραίοι της Θεσσαλονίκης, άντρες ηλικίας 18-45 ετών, στην πλατεία Ελευθερίας, πριν οδηγηθούν σε καταναγκαστικά έργα

Αντρες, γυναίκες και παιδιά, νέοι και μεγαλύτεροι σε ηλικία, στοιβάχτηκαν σε ανοιχτά βαγόνια, που μέχρι τότε μετέφεραν ζώα και εμπορεύματα. Χωρίς καμία υποδομή, χωρίς καν τα στοιχειώδη, οι Εβραίοι της Θεσσαλονίκης, ένα ανθρώπινο κοπάδι έτοιμο να παραδοθεί στη σφαγή, μεταφέρθηκαν στον τόπο της εξόντωσης και είναι χαρακτηριστικό πως από αυτές τις 50.000 άτομα επέστρεψαν μόνο 1.950, δηλαδή, λιγότεροι από το 4%.

Και αυτοί που επέστρεψαν κουβαλούσαν μέχρι το τέλος της ζωής τους τους εφιάλτες, οι φρικιαστικές στιγμές που έζησαν στοίχειωναν την καθημερινότητά τους και σε κάθε ευκαιρία ανέβαινε στα χείλη τους το τραγούδι «Περίμενέ με Θεσσαλονίκη», αυτό που σιγοψιθύριζαν στον δρόμο της επιστροφής στην πόλη.

Στο πρώτο δρομολόγιο για τα στρατόπεδα συγκέντρωσης μπήκαν Εβραίοι της συνοικίας Βαρόνου Χιρς. Οι περισσότεροι ήταν φτωχοί, άνεργοι, εργάτες και έμποροι, ενώ πάνω από τους μισούς ήταν παιδιά και έφηβοι. 

 

ΙΟΥΛΙΟΣ 1942 Τόπος μαρτυρίου η πλατεία Ελευθερίας

Το τραγούδι «Περίμενέ με Θεσσαλονίκη» θα αποτελέσει την εισαγωγή της μεγάλης συναυλίας που θα δώσει το βράδυ της Κυριακής η Κρατική Ορχήστρα Θεσσαλονίκης (ΚΟΘ) στην Αίθουσα Τελετών του ΑΠΘ, στο πλαίσιο των εκδηλώσεων μνήμης.

Η ΚΟΘ τιμά ένα αλησμόνητο κομμάτι της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας, με τη μουσική, που αποτελούσε την παρηγορητική σύντροφο των 1.950 Εβραίων που γύρισαν από την κόλαση.

Ο πρόεδρος της Ισραηλιτικής Κοινότητας Θεσσαλονίκης, Δαβίδ Σαλτιέλ

Την ορχήστρα διευθύνει ο Ερρίκος Φρεζής, ενώ το πένθιμο εμβατήριο στην αρχή του Δ' μέρους της 5ης Συμφωνίας του Μάλερ αποτελεί ίσως τον κολοφώνα της δραματικής γραφής του μεγάλου συνθέτη και σίγουρα την ιδανική εισαγωγή στην αφιερωματική αυτή συναυλία. Η πορεία μνήμης θα ξεκινήσει στις 11.30 από την πλατεία Ελευθερίας και θα καταλήξει στον σταθμό του ΟΣΕ.

Οπως ανέφερε ο κ. Σαλτιέλ, η πορεία για τα κρεματόρια δεν ξεκίνησε από την πλατεία Ελευθερίας, αλλά από την Εγνατία Οδό και το μακρύ ταξίδι κατέληξε στους θαλάμους αερίων και στα κρεματόρια.

Ωστόσο, η πλατεία Ελευθερίας είναι τόπος μαρτυρίου για τους Εβραίους, καθώς εκεί παρουσιάστηκαν οι Εβραίοι, άντρες ηλικίας 18-45 χρόνων, στις 11 Ιουλίου του 1942 και, αφού υπέστησαν υπομονετικά απερίγραπτα μαρτύρια, καταγράφηκαν και οδηγήθηκαν σε καταναγκαστικά έργα, ενώ η Ισραηλιτική Κοινότητα κατέβαλε στους ναζί 2,5 δισ. δραχμές για να τους απελευθερώσει.

Η αρχή του τέλους για την εβραϊκή κοινότητα της πόλης γράφτηκε τον Απρίλιο του 1941, όταν οι Γερμανοί μπήκαν στην πόλη. Ο στρατιωτικός διοικητής, ναζί αξιωματικός, Μαξ Μέρτεν, γνωστός ως «ο σφαγέας της Θεσσαλονίκης», συνδέθηκε για δύο χρόνια (1942-1944) με τον αφανισμό περισσότερων από 55.000 Εβραίων.

«ΟΥΖΕΡΙ ΤΣΙΤΣΑΝΗΣ» Γυρίσματα ταινίας στην ιστορική μηχανή

Η ιστορική μηχανή Λβ964, όπως και τα τέσσερα βαγόνια θα παραμείνουν στη Θεσσαλονίκη για τουλάχιστον έναν μήνα. Από το τέλος Μαρτίου θα? πάρουν μέρος στα γυρίσματα της νέας ταινίας του Μανούσου Μανουσάκη «Ουζερί Τσιτσάνης».

Πρόκειται για την κινηματογραφική μεταφορά του ομότιτλου βιβλίου του Γιώργου Σκαμπαρδώνη, το οποίο αφορά τον έρωτα ενός Χριστιανού και μιας Εβραίας στα ταραγμένα χρόνια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου στη Θεσσαλονίκη. Η ιστορία ξεκινά τον Ιούλιο του 1942, όταν οι Γερμανοί συγκέντρωσαν τους Εβραίους στην πλατεία Ελευθερίας και ολοκληρώνεται τον Μάρτιο του 1943 όταν αναχώρησε το πρώτο τρένο για το Αουσβιτς.

Η ταινία, στην οποία πρωταγωνιστούν οι Ανδρέας Κωνσταντίνου, Χάρης Φραγκούλης, Ξανθή Γεωργίου, Γεράσιμος Σκιαδαρέσης κ.ά., θα βγει στις κινηματογραφικές αίθουσες τον Δεκέμβριο του 2015.

ΜΑΡΙΑ ΡΙΤΖΑΛΕΟΥ
 ethnos.gr/