Ν.ΧΡΗΣΤΑΚΗΣ: Στους 20 κορυφαίους επιστήμονες
«ΑΝ ΦΟΒΑΜΑΙ, ΟΧΙ ΜΟΝΟ ΒΛΕΠΕΙΣ ΤΟΝ ΦΟΒΟ ΑΛΛΑ ΑΡΧΙΖΕΙΣ ΚΑΙ ΕΣΥ ΝΑ ΦΟΒΑΣΑΙ, ΤΑ ΑΙΣΘΗΜΑΤΑ ΕΙΝΑΙ ΣΥΛΛΟΓΙΚΑ»
«ΟΛΟΙ ΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΕΙΜΑΣΤΕ ΕΝΩΜΕΝΟΙ ΣΑΝ ΕΝΑΣ ΙΣΤΟΣ ΑΡΑΧΝΗΣ ΣΕ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΔΙΚΤΥΑ. ΚΑΙ ΠΙΣΩ ΑΠΟ ΑΥΤΟ ΚΡΥΒΟΝΤΑΙ ΤΑ ΓΟΝΙΔΙΑ ΜΑΣ»
«Καταφέραμε να δείξουμε ότι ο προσδιορισμός της θέσης μας μέσα στο κοινωνικό σύνολο έχει γενετική βάση.
Στην πραγματικότητα, το εκπληκτικής ομορφιάς πρότυπο της ανθρώπινης επαφής εξαρτάται από τα γονίδιά μας, τουλάχιστον σε έναν σημαντικό βαθμό» λέει ο Ελληνας καθηγητής της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ Νικόλαος Χρηστάκης.
Το όνομα του δόκτορα Νικόλαου Χρηστάκη από τις Αρχάνες της Κρήτης ήταν μέσα στα είκοσι των κορυφαίων επιστημόνων το 2009. Επίσης, είναι ένα από τα εκατό πιο ισχυρά πρόσωπα που επηρεάζουν περισσότερο τον κόσμο, σύμφωνα με το περιοδικό «TIME».
«Οταν έμαθα για το περιοδικό “TIME”, έπαθα σοκ. Αν όντως επηρέαζα τόσο πολύ τον κόσμο, θα είχα τη δύναμη να καθορίσω και τη συμπεριφορά των τριών παιδιών μου που βρίσκονται στην εφηβεία. Και τα παιδιά μου εξεπλάγησαν.
Αλλά περισσότερο, ο πατέρας μου Αλέξανδρος Χρηστάκης, που μέχρι τώρα δεν μπορεί πραγματικά να καταλάβει τι ακριβώς μελετάω για τα κοινωνικά δίκτυα.
Εύχομαι απλώς να ήταν ζωντανή η μητέρα μου, η Ελένη Σαράντη, που πέθανε όταν ήμουν μόλις είκοσι πέντε ετών...» λέει με την απλότητα που τον διακρίνει. Μάλιστα, οι φοιτητές του τον έχουν ψηφίσει ως τον αγαπημένο τους καθηγητή λόγω του επεξηγηματικού ύφους διδασκαλίας και της καταδεκτικότητάς του.
Η ΠΑΡΗΓΟΡΗΤΙΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ ΚΑΙ Ο «ΙΟΣ ΤΗΣ ΕΥΤΥΧΙΑΣ»
Ο Νικόλαος Χρηστάκης είναι ειδικευμένος στην Παρηγορητική Ιατρική, δηλαδή την ανακούφιση ασθενώ [«Ο πατέρας μου Αλέξανδρος Χρηστάκης μέχρι τώρα δεν μπορεί πραγματικά να καταλάβει τι ακριβώς μελετάω για τα κοινωνικά δίκτυα»!
Στο στιγμιότυπο από διακοπές στην Ελλάδα.] ών που βρίσκονται στα πρόθυρα του τέλους και βιολόγος διδάκτωρ σήμερα Κοινωνικής Ιατρικής στο Χάρβαρντ.
Γεννήθηκε στις ΗΠΑ πριν από σαράντα επτά χρόνια και έζησε τα πρώτα έξι χρόνια της ζωής του στην Ελλάδα. Από αυτά τα χρόνια έχει πολλές αναμνήσεις, όπως λέει, και ειδικά αναπολεί τις ώρες που περνούσε με τον παππού του, τον οποίο υπεραγαπούσε.
Μιλάει καλά τα ελληνικά. Τον περισσότερο χρόνο του τον περνάει κάνοντας έρευνα και διδασκαλία. Θεωρείται ένας από τους πλέον διακεκριμένους επιστήμονες παγκοσμίως.
Τη θέση του στη λίστα του «TIME» τη χρωστάει στην τεκμηρίωση της γνωστής θεωρίας του για τον «ιό της ευτυχίας». Την άποψη δηλαδή ότι η ευτυχία, όπως και η δυστυχία, «μεταδίδεται» από άνθρωπο σε άνθρωπο περίπου όπως η... γρίπη:
«Οταν οι άνθρωποι γύρω μας, φίλοι, συγγενείς, συνεργάτες, γείτονες, γίνονται πιο ευτυχείς, γινόμαστε κι εμείς πιο ευτυχείς» λέει. Στηρίζει μάλιστα αυτήν τη θεωρία του στη μελέτη της συμπεριφοράς περίπου πέντε χιλιάδων ατόμων σε διάστημα μεγαλύτερο της εικοσαετίας.
- Πώς ξεκίνησαν όλα αυτά με τα κοινωνικά δίκτυα;
(σ.σ.: κοινωνικό δίκτυο είναι λόγου χάρη μία οργανωμένη κοινωνία, ένα σχολείο, μία εκκλησία ή μια οικογένεια κ.λπ.)
Το 1995 ήμουν στο Πανεπιστήμιο του Σικάγου και ως γιατρός φρόντιζα τους ετοιμοθάνατους. Είναι το λεγόμενο «hospicecare» στα αγγλικά, παρηγορητική ιατρική.
Είχα το δικό μου εργαστήριο, όπου έκανα έρευνα και μελετούσαμε ένα θέμα που έχει απασχολήσει από παλιά τις κοινωνικές επιστήμες, το λεγόμενο «widowereffect» (η θνησιμότητα των χήρων), το οποίο σημαίνει ότι, αν πεθάνω εγώ, αυξάνονται οι πιθανότητες να πεθάνει και η γυναίκα μου. Μια μέρα, είχα πάει να επισκεφθώ μια ετοιμοθάνατη γυναίκα, την οποία φρόντιζε η κόρη της.
Ο άνδρας της είχε [«Οταν οι άνθρωποι γύρω μας, φίλοι, συγγενείς, συνεργάτες, γείτονες, γίνονται πιο ευτυχείς, γινόμαστε κι εμείς πιο ευτυχείς» λέει ο κ. Χρηστάκης, τον οποίο οι φοιτητές του ψήφισαν ως τον αγαπημένο τους καθηγητή λόγω του επεξηγηματικού ύφους διδασκαλίας και της καταδεκτικότητάς του. ] ταλαιπωρηθεί πολύ, γιατί και αυτή με τη σειρά της είχε αρρωστήσει φροντίζοντας τη μητέρα της.
Καθώς έφευγα από το σπίτι και οδηγούσα, με παίρνει στο τηλέφωνο ένας φίλος του για να μου πει ότι είχε πάθει και αυτός μελαγχολία από την κατάσταση και να με ρωτήσει αν μπορούσα να κάνω κάτι για να βοηθήσω.
Οπότε ξαφνικά κατάλαβα ότι αυτό που αποκαλούμε «widowereffect» δεν ισχύει μόνο για ζευγάρια αλλά μπορεί να μεταδοθεί από άνθρωπο σε άνθρωπο και να κυκλοφορήσει πιο μακριά μέσα στα κοινωνικά δίκτυα, τα οποία είναι μεγάλα και εξαιρετικά περίπλοκα.
Μου έγινε εμμονή, τρέλα αυτό το θέμα. Ηθελα να καταλάβω γιατί οι άνθρωποι εφαρμόζουν τα κοινωνικά δίκτυα και πώς αυτά λειτουργούν.
ΤΡΕΙΣ ΒΑΘΜΙΔΕΣ ΕΠΙΡΡΟΗΣ
Το τελευταίο βιβλίο του «Συνδεδεμένοι: Η εκπληκτική δύναμη των κοινωνικών δικτύων και πώς αυτά διαμορφώνουν τη ζωή μας», το οποίο κυκλοφορεί και στα ελληνικά, που συνέγραψε με τον συνάδελφό του καθηγητή στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας Τζέιμς Φόουλερ εξηγεί ότι ο κόσμος μας διέπεται από τον κανόνα των «Τριών βαθμών επιρροής»:
«Επηρεάζουμε και επηρεαζόμαστε από άτομα που απέχουν από εμάς μέχρι και τρεις βαθμούς διαχωρισμού, τα περισσότερα από τα οποία δεν τα γνωρίζουμε καν. Για παράδειγμα, η φίλη της φίλης της φίλης σας επιδρά περισσότερο στην ευτυχία σας απ’ ό,τι ένα φουσκωμένο πορτοφόλι στην τσέπη σας.
Τα κοινωνικά δίκτυα αποτελούν τη βάση των οικονομικών μας σκανδάλων, των διατροφικών ολισθημάτων μας, της κατάχρησης ουσιών και των επιδημιών αυτοκτονίας, αλλά επίσης της εκλογικής συμπεριφοράς μας, της καινοτομίας και του αλτρουισμού.
Τα κοινωνικά δίκτυα επηρεάζουν κάθε πλευρά της ζωής μας, το πώς αισθανόμαστε, το πόσα χρήματα κερδίζουμε, ποιον είναι πιθανότερο να παντρευτούμε, το αν θα αρρωστήσουμε ή αν τελικά θα πάμε να ψηφίσουμε. Τα πάντα για εμάς σχετίζονται με το τι κάνουν, αισθάνονται και σκέφτονται οι άλλοι γύρω μας» λέει ο διακεκριμένος επιστήμονας.
- Ο «ιός του καπνίσματος» κολλάει σαν τον «ιό της ευτυχίας»;
Ναι, και το θέμα του καπνίσματος είναι κολλητικό, το ίδιο ισχύει και για τη διακοπή του. Μιλάμε και για ανθρώπους που χαρακτηρίζονται περιστασιακοί ή χαλαροί καπνιστές.
«ΤΑ ΑΙΣΘΗΜΑΤΑ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΠΡΟΣΩΠΙΚΑ»
- Μήπως τα πάντα οφείλονται στα γονίδιά μας;
Δεν οφείλονται όλα στα γονίδια. Παίζουν ρόλο βεβαίως ακόμη και στην ευτυχία σε ένα ποσοστό 50%. Ορισμένες φορές είμαστε πιο ευτυχισμένοι, ορισμένες πιο δυστυχισμένοι, αλλά όλοι έχουμε ένα επίπεδο ευτυχίας στο οποίο επιστρέφουμε.
Οι επαφές με άλλους που είναι ευτυχισμένοι μας βοηθούν να γινόμαστε πιο ευτυχισμένοι.
Αλλά αυτό ισχύει για ένα χρονικό διάστημα. Είναι σαν να κυκλοφορούν κύματα από αισθήματα μέσα στα κοινωνικά δίκτυα και εσύ χτυπιέσαι δεξιά κι αριστερά από αυτά. Βρίσκεις το μέρος σου και αυτό είναι σταθερό.
Από τη βάση τους τα αισθήματα δεν είναι προσωπικά. Δεν μπορώ να διαβάσω τη σκέψη σου, μπορώ όμως να «διαβάσω» τα συναισθήματά σου, γιατί τα δείχνεις, μπορώ να τα καταλάβω και να αισθανθώ το ίδιο. Είναι ένας τρόπος επικοινωνίας, όπως η γλώσσα.
Ενας πολύ γρήγορος τρόπος επικοινωνίας. Αν φοβάμαι, βλέπεις τον φόβο κατευθείαν. Οχι μόνο τον βλέπεις, αλλά αρχίζεις κι εσύ να φοβάσαι...
Τα αισθήματα είναι συλλογικά και βρίσκονται πολύ βαθιά μέσα στα κοινωνικά δίκτυα. Εχουμε συνηθίσει να σκεφτόμαστε τα αισθήματα σαν κάτι πολύ προσωπικό, στην πραγματικότητα όμως ένας καλύτερος τρόπος να τα κατανοήσουμε είναι μέσα από αυτήν την κοινή, κοινωνιολογική άποψη.
ΔΙΚΤΥΩΣΗ Το μυστικό της εξέλιξης και το κλειδί για να μια καλύτερη κοινωνία [Το τελευταίο βιβλίο του «Συνδεδεμένοι: Η εκπληκτική δύναμη των κοινωνικών δικτύων και πώς αυτά διαμορφώνουν τη ζωή μας» κυκλοφορεί και στα ελληνικά.]
- Δημοφιλής, εξωστρεφής, ντροπαλός, κοινωνικός είναι «γραμμένα» στον γενετικό κώδικα;
Το πόσοι από τους γύρω μας μάς χαρακτηρίζουν φίλο και η πιθανότητα αυτοί οι φίλοι να μας γνωρίζουν προσωπικά, το πόσο κοινωνικοί είμαστε δηλαδή, είναι ένα χαρακτηριστικό που κληρονομείται, με αποτέλεσμα κάποιοι άνθρωποι να αναπτύσσουν μεγαλύτερα και πιο ισχυρά κοινωνικά δίκτυα από άλλους.
Τελικά, η δικτύωση είναι το μυστικό της εξέλιξής μας και το κλειδί για να κάνουμε καλύτερη την κοινωνία μας.
Ολοι οι άνθρωποι είμαστε ενωμένοι σαν ένας ιστός αράχνης σε κοινωνικά δίκτυα. Και αγωνιζόμαστε να κρατάμε ζωντανά αυτά τα δίκτυα επειδή τα καλά πράγματα που δίνουμε και παίρνουμε είναι περισσότερα από τα κακά. Ενωθήκαμε, συνδεθήκαμε για να πάμε μπροστά σαν ανθρώπινο είδος.
Και πίσω από αυτήν την ανεπαίσθητη πολλές φορές προσπάθεια κρύβονται εν μέρει τα γονίδιά μας, που μας ωθούν να υφαίνουμε τον απέραντο κοινωνικό μας ιστό για να μεταδώσουμε τις ευχάριστες πληροφορίες, τις πρωτότυπες ιδέες μας, τις αποφάσεις που καθορίζουν τη ζωή μας.
Επαφές μέσω Internet
Παρ’ ότι το Διαδίκτυο είναι μια μορφή κοινωνικής δικτύωσης, τα άτομα εκεί δεν μας επηρεάζουν όσο στις διαπροσωπικές σχέσεις.
O κ. Νίκος Χρηστάκης εξηγεί:
«Οι σχέσεις που μας επηρεάζουν είναι εκείνες που έχουν προσωπικό χαρακτήρα, που αφορούν ανθρώπους με τους οποίους συναντιόμαστε και εκτός Διαδικτύου.
Επηρεαζόμαστε μόνον από αυτούς με τους οποίους διατηρούμε σχέσεις. Το γεγονός ότι υπάρχει το Internet δεν σημαίνει ότι μπορούμε να επηρεαστούμε εύκολα από οποιοδήποτε πρόσωπο που δεν ξέρουμε από κοντά».
Η σχέση με τον Ομπάμα
Ο δρ Χρηστάκης δηλώνει θαυμαστής του προέδρου των ΗΠΑ: «Η αλήθεια είναι πως ζούσα πολύ [Γραφική απεικόνιση της αλληλεπίδρασης των ανθρώπων.] κοντά στον πρόεδρο, όταν ήμουν καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Σικάγου, πριν μετακομίσω στο Χάρβαρντ το 2001.
Τα παιδιά μας πήγαιναν στο ίδιο σχολείο. Ενας παλιός φοιτητής μου είναι πολύ κοντινός του φίλος. Και είχαμε κάποιες κοινές... μπέιμπι σίτερ και δασκάλες για τα παιδιά μας.
Αλλά, δυστυχώς, δεν είμαι προσωπικός φίλος του, δηλώνω όμως θαυμαστής του» μας λέει διαψεύδοντας τις φήμες που τον ήθελαν προσωπικό φίλο του Μπαράκ Ομπάμα.
ΟΙ ΠΑΡΕΕΣ, ΑΝΤΙΔΟΤΟ ΣΤΗΝ ΚΡΙΣΗ
Πώς μπορεί ο Ελληνας να κερδίσει ξανά την ευτυχία του στους χαλεπούς καιρούς που ζούμε; Ρωτάμε τον καθηγητή και η απάντηση είναι κάθετη: «Είναι δύσκολο να δώσω οποιαδήποτε συμβουλή που οι Ελληνες να μην ξέρουν ήδη!
Είναι μια περίοδος δοκιμασίας που χρειάζεται θυσίες. Αλλά οι έρευνες δείχνουν πως, όταν μοιράζεσαι τα συναισθήματα, αισθάνεσαι καλύτερα. Σίγουρα, για έναν Ελληνα το να περνά χρόνο με φίλους είναι πολύ βοηθητικό.
Εχω την πεποίθηση ότι η Ελλάδα θα ξεπεράσει την οικονομική κρίση και τα προσβλητικά δημοσιεύματα σε βάρος της, γιατί έχει... ιστορία στις παρέες!
Πρέπει να κοιτάξει μακροσκοπικά και ο κόσμος πρέπει να έχει τη διάθεση να ακούσει άσχημα νέα από τους πολιτικούς του χωρίς να τους οικτίρει, χωρίς να ρίχνει τις ευθύνες σε άλλες χώρες ή σε άλλα πρόσωπα. Η Ελλάδα πρέπει να ξεπεράσει με ψηλά το κεφάλι την κρίση και είμαι σίγουρος ότι θα το κάνει».
news.in.gr
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου